Przejdź do sklepu Trzmiel.com.pl 
Temat glonów elektryzuje każdego akwarystę. Wielu z nich na pewno jest także znany temat zielenic i walki z nimi. Zielenice (Chlorophyta) to glony o zróżnicowanej budowie, które mogą być organizmami zarówno jedno-, jak i wielokomórkowymi, posiadającymi wysoki stopień organizacji. Gromada liczy około 9 tys. różnych gatunków zielenic.
Szacuje się, że glony zielenice pojawiły się na Ziemi w epoce ordowiku i dolnego syluru, a więc 500-395 mln lat temu. Zielenice właściwe (Chlorophyceae) spotkać można tak w wodach słodkich, jak i słonych. Pojedyncze komórki zielenic mogą tworzyć w zbiorniku wodnym całe kolonie, a zielenice wielokomórkowe osiągać duże rozmiary, jak np. ulwa sałatowa (Ulva lactuca). Co ciekawe z punktu widzenia akwarysty, zielenice mogą żyć nawet we wnętrzu innych roślin wodnych – chociażby w rzęsie, moczarce czy rogatku. Glony te wchodzą także w skład podstawowych formacji planktonu, a więc pożywienia wielu zwierząt wodnych. Nie jest trudno dostrzec, że akwarium zostało zaatakowane przez ten rodzaj glona. Walkę z nim należy podjąć natychmiast, by pozbyć się problemu, zanim opanuje nasz zbiornik.
Jak rozpoznać zielenice w akwarium?
Najczęściej spotykanymi zielenicami w akwariach są zielenice punktowe (GSA, Chlorophyta spp, green spot algae). Glony te mają charakterystyczną postać zielonych kropek, dość twardych i trudnych do usunięcia. Pojawiają się na liściach roślin wodnych i na szybach. Zielenice punktowe, kolonijne są charakterystyczne dla ustabilizowanych zbiorników. Pocieszeniem może być to, że ich obecność jest oznaką zdrowego zbiornika, ponieważ ta odmiana glonów jest dość wrażliwa na wszelkie toksyny rozpuszczone w wodzie.
Zielenice mogą przyjąć także postać pylistego osadu, zwane są wtedy zielenicami połaciowymi (GDA). Glony tego gatunku są organizmami jednokomórkowymi, które możemy zaobserwować na liściach roślin wodnych oraz na szybach zbiornika. Gdy zobaczymy charakterystyczne wykwity, możemy być niemal w stu procentach pewni, że mamy do czynienia właśnie z glonem rodziny Chlorophyceae. Glony te mają charakterystyczną postać pyłu, który równomiernie pokrywa powierzchnię. Można to porównać do powierzchni pomalowanej farbą w sprayu. Pył ten jest łatwy do usunięcia w pierwszym etapie, na świeżo, gdy powstanie, jest dość śliski. Gdy się utwardzi, jego usunięcie przysporzy już problemów. Niektóre źródła podają informacje o istnieniu zielenic połaciowych „narastających”, które klasyfikują jako kolejny rodzaj tego glona. Ta odmiana także tworzy zielone naloty na liściach, szybach, dekoracjach i podłożu, które pokrywa równomiernie lub częściowo. Z czasem pył ten narasta, a na powierzchni powstają kolejne kolonie glonów, tworząc swoiste zielone wypustki. Zielenice odpowiadają także za tzw. zakwit wody, który jest zjawiskiem występującym najczęściej w świeżych, niedojrzałych akwariach.
Mówiąc o zielenicach, trzeba też wspomnieć o krótkich zielenicach nitkowatych i pędzelkowatych, które pojawić się mogą na szybach, roślinach i osprzęcie w zbiorniku. Obecność tych glonów początkowo objawia się w postaci nalotu, który następnie przechodzi w postać nitek.
Zielenice na liściach w akwarium i na innych powierzchniach mogą pojawić się w każdym zbiorniku, nawet tam, gdzie parametry wody mieszczą się w normie. Najważniejszą radą jest więc obserwacja swojego akwarium i dostrzeganie problemu we wczesnym stadium jego rozwoju. Jeśli zielenic punktowych w akwarium będziemy mieć niewiele, będą one znacznie łatwiejsze do usunięcia, zanim rozrosną się w całą rozległą kolonię.
Zielenice w akwarium – przyczyny
Przyczyn powstania zielenic w akwarium jest całkiem sporo, zresztą odnosi się to także do pozostałych glonów, jakie spotykamy w zbiornikach, np. do krasnorostów. Na pewno jako jedną z głównych przyczyn podać można dużą ilość azotu i fosforu rozpuszczoną w wodzie. Te makroelementy zużywane są przez rośliny wodne, jeśli jednak mamy słabe oświetlenie zbiornika i rosną one zbyt wolno, pojawia się nadmiar pokarmu, który wykorzystują organizmy niższego szczebla, a więc glony zielone w akwarium. Duża ilość makro- i mikroelementów, którymi odżywiają się glony, sprawi, że będą one wciąż się rozrastały, a walka z nimi będzie coraz trudniejsza. Zdrowe akwarium, w którym jest odpowiednia ilość roślin, a także wydajna filtracja, to środowisko, w którym rozwój glonów będzie bardzo ograniczony, a nawet niemożliwy.
Do ogólnych przyczyn pojawienia się glonów w akwarium zaliczyć można:
- brak podmian wody w akwarium lub podmiany rzadkie i niewystarczające (woda powinna być podmieniana w ilości ok. 20% pojemności zbiornika, średnio co tydzień);
- kiepska i niewystarczająca filtracja biologiczna;
- przerybienie akwarium;
- zbyt mała ilość roślin w zbiorniku, zwłaszcza tych szybko rosnących i łatwych w uprawie;
- przekarmianie ryb (nieodpowiedni stosunek PO4 do NO3);
- zbyt obfite nawożenie roślin makro- i mikroelementami;
- za mocne lub za słabe oświetlenie;
- nieuzasadnione ruszanie podłoża w akwarium i uwalnianie fosforu do słupa wody.
Wszystkie te przyczyny zaburzają równowagę biologiczną zbiornika wodnego, a to sprzyja rozwojowi zielenic i innych glonów.
Przyczyną pojawienia się zielenic jednokomórkowych, czyli tych w postaci pyłu, jest najczęściej złe nawożenie zbiornika mikroelementami i ich zbyt duża ilość rozpuszczona w wodzie. Glony tego typu często pojawiają się wtedy, gdy drastycznie zmienimy sposób nawożenia. Bezpośrednio padające na zbiornik światło słoneczne powoduje bardzo szybki wzrost zielenic porastających głównie szyby akwarium. By zapobiec występowaniu zielenic w postaci pyłu, musimy ograniczyć przedostawanie się światła słonecznego do wnętrza akwarium oraz używać mniejszej dawki nawozów mikroelementowych. Przyda się również lampa UV, która wyeliminuje zarodniki rozprzestrzeniające się w wodzie. Pojawienie się zielenic punktowych (kolonijnych) ma tożsame przyczyny i sposoby zapobiegania są takie same. Dodatkowo, żeby zapobiec pojawieniu się tych glonów, warto monitorować ilość fosforanów w wodzie, wykonując testy na fosfor. Zielenice nitkowate i pędzelkowate pojawiają się najczęściej wtedy, gdy zaniedbamy regularne prace pielęgnacyjne w akwarium. Są często następstwem zielenic punktowych, które odpowiednio wcześnie nie zostały usunięte.
Zielenice w akwarium zwalczanie – jak się ich pozbyć?
Zwalczanie glonów w akwarium to temat dobrze znany każdemu akwaryście. Podstawą walki z glonami jest wspomniana już obserwacja zbiornika, profilaktyka antyglonowa i szybkie reagowanie w momencie zauważenia zielenic w akwarium.
Zakwit wody w akwarium związany jest najczęściej z nadmiernym oświetleniem niedojrzałego jeszcze zbiornika. By uporać się z tym problemem, należy już przed założeniem akwarium zadbać o to, by zbiornik stał daleko od okna i nie był zbyt mocno i długo oświetlany (zwłaszcza gdy roślin wodnych jest w nim niewiele), a także by zapewnić w akwarium odpowiednią filtrację biologiczną. Skuteczna filtracja będzie możliwa, jeśli dobierzemy dobre wkłady filtracyjne, na których osiedli się spora kolonia pożytecznych bakterii nitryfikacyjnych z rodzajów Nitrosomonas i Nitrospira.
Jeśli na szybach akwarium dostrzeżemy zielony pył (nalot), wskazane jest, by odczekać trzy tygodnie i pozwolić zielenicom samoistnie obumrzeć. Pozwoli to uniknąć przedostania się zarodników zielenic do słupa wody i zapobiec dalszemu ich namnażaniu się. Jednocześnie dbać trzeba o jak najlepszą filtrację wody i cotygodniowe podmiany. Jeśli jednak chcemy usunąć mechanicznie pył z szyb, pomocne będą czyściki magnetyczne lub zwykła gąbka – taka jak do mycia naczyń. Czyściki magnetyczne to delikatne skrobaki, które usuwają z szyb wszelkie glony i inne osady.
Trochę trudniej jest w przypadku zielenic punktowych. Zielenice na liściach w akwarium są glonami tworzącymi kolonie twardych wykwitów w formie kropek. Podobnie zachowują się zielenice punktowe w akwarium na szybach. Ze znajdującymi się na ściankach poradzimy sobie za pomocą czyścika, szczoteczki lub starej karty bankomatowej. Trzeba je dokładnie zeskrobać. Jeśli glon zajął liście roślin, należy je odciąć, ponieważ usunięcie mechaniczne zielenic nie będzie w tym przypadku możliwe.
Używać można także wszelkich preparatów antyglonowych wiodących producentów, które pozwalają walczyć nie tylko z zielenicami, ale i z innymi glonami występującymi w akwariach. Ale preparaty takie, jak wszelka chemia, muszą być stosowane z zachowaniem należytej ostrożności. Zwłaszcza gdy nasz zbiornik zamieszkują mięczaki i skorupiaki takie jak ślimaki czy krewetki oraz wrażliwe ryby, np. otoski.
By zielenice nie pojawiły się w naszym zbiorniku kolejny raz, trzeba ograniczyć nawożenie w akwarium, najlepiej o około 30% stosowanych dotąd dawek. Należy dbać o regularną, czyli cotygodniową, pielęgnację akwarium oraz unikać wzruszania podłoża zbiornika, aby nie uwolnić fosforu do słupa wody. Do podmian wody najlepiej używać wody RO z mineralizatorem i kontrolować jej parametry przy użyciu testów kropelkowych.
By temat glonów, w tym zielenic, nie powracał do nas jak bumerang, warto także kontrolować i stabilizować pH wody. Jest to kluczowa kwestia w utrzymaniu odpowiednich parametrów. Wzrost pH może stać się przyczyną szybkiego nawrotu ekspansji glonów, a więc wtórnej destabilizacji zbiornika.
Glony zielone nitkowate pojawiają się głównie wtedy, gdy występują wahania stężenia fosforu w wodzie. Fosfor to składnik decydujący o rozwoju glonów nitkowatych, dlatego warto utrzymywać go na poziomie 0,030 mg/l. Do tego, by glony powstały, konieczna jest obecność azotu, fosforu, węgla i światła. Jeżeli chcemy przerwać rozwój glonów, należy usunąć z łańcucha pokarmowego najmniejszą jednostkę, czyli właśnie fosfor. Można to zrobić chociażby przy użyciu absorbentów.
Sposobem na glony akwariowe, w tym zielenice, mogą być także zwierzęta wodne żyjące w zbiorniku. Aranżując zbiornik, wybierając rośliny, obsadę ryb i całą kompozycję, warto zastanowić się także nad tzw. „ekipą czyszczącą”, czyli fauną, która będzie spełniać rolę swoistego filtra biologicznego. Odpowiedni przedstawiciele świata zwierząt pomagają kontrolować poziom glonów, czyszczą akwarium z resztek pokarmów, a także z obumarłych części roślin i zwierząt.
Łagodną, towarzyską i niewielką rybą jest chyba wszystkim znany otosek przyujściowy (Otocinclus macrospilus). Ryba ta jest idealna do akwarium ogólnego, a jej dużą zaletą jest to, że efektywnie czyści rośliny oraz szyby z glonów takich jak okrzemki, śluzowiec, brunatnice i glony zielone. Rybą znacznie większą i polecaną do zbiorników o minimalnej pojemności 200 l jest grubowarg syjamski, nazywany kosiarką (Crossocheilus langei). Młode kosiarki chętnie zjadają glony nitkowate typu Oedogonium, Chlorophytaceae, Rhizoclonium. Starsze osobniki, co potwierdza wielu akwarystów, żywią się także krasnorostami. Trzecim przedstawicielem fauny, polecanym do eliminacji glonów, jest popularna krewetka Amano (Caridina multidentata). Krewetka ta pomoże szybko pozbyć się szczątek pokarmu, plagi nitek, śluzowców, okrzemek i brunatnic. Potrzebuje akwarium dobrze obsadzonego roślinami, w których znajdzie kryjówki. W walce z glonami pomocne będą również molinezja ostrousta oraz młode zbrojniki.
Naturalnym sposobem na walkę z glonami, a raczej na profilaktykę antyglonową, jest posiadanie ślimaków. Ślimaki wodne to pożyteczne mięczaki, które żywią się materią organiczną, zjadają obumarłe części roślin i resztki pokarmu, co ogranicza poziom azotanów NO3 i fosforanów PO4. Szukając odpowiednich gatunków ślimaków do swojego zbiornika, warto rozważyć hodowlę Neritina natalensis sp. „Zebra”, ślimaka rogatego (clithon corona) czy military helmet.
Walka z zielenicami nie jest łatwa i zdecydowanie lepiej jest im zapobiegać, niż je zwalczyć. Tak więc przede wszystkim istotna jest obserwacja zbiornika, wykonywanie regularnych prac pielęgnacyjnych i utrzymywanie parametrów wody na odpowiednim poziomie. By nie „zaprosić” zielenic do swojego akwarium, bardzo ważne jest przestrzeganie kilku prostych zasad. Przede wszystkim nie ruszamy podłoża, jeśli nie jest to konieczne, a także obserwujemy reakcję roślin i glonów na dawki poszczególnych nawozów. Ważne jest także stymulowanie roślin do bujnego wzrostu przez regularne ich przycinanie. Należy sobie uświadomić, że im większą masę roślinną będziemy mieć w zbiorniku, tym większą konkurencją będzie ona dla glonów. Ostatnie, lecz nie mniej ważne kwestie w walce z zielenicami to wydajna filtracja oraz posiadanie zwierząt wodnych, które czynnie wspierają walkę z niepożądanymi glonami.
