Przejdź do sklepu Trzmiel.com.pl 
Akwarystyka to hobby, które odzwierciedla podwodne środowisko życia. W akwarium może znaleźć się wiele różnych gatunków zwierząt i roślin. Zarówno jedne, jak i drugie wymagają odpowiedniego żywienia. I o ile z karmieniem zwierząt przeważnie nie ma większego problemu, o tyle rośliny są nieco bardziej problematyczne. Aby mogły zdrowo rosnąć, wymagają szeregu różnych makro- i mikroelementów. Substancje te mogą być rozpuszczone w wodzie i znajdować się w podłożu. Rośliny na lądzie w znakomitej większości pobierają składniki odżywcze z podłoża za pośrednictwem korzeni. Rośliny wodne na drodze ewolucji stworzyły mechanizmy umożliwiające pozyskiwanie ich także bezpośrednio z wody. Jednak ich korzenie w dalszym ciągu oprócz funkcji mocującej roślinę w podłożu służą do pobierania substancji odżywczych z dna. Dlatego też w przypadku wielu gatunków tak ważny jest odpowiedni substrat na dnie zbiornika.
Jałowe żwiry lub piaski nie są w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości składników pokarmowych, więc jeśli chcesz uprawiać w akwarium rośliny korzeniowe, powinieneś zastosować odpowiednio żyzne podłoże. Ostatnio coraz popularniejszym rozwiązaniem są podłoża aktywne. Jednak są one drogie i wymagają sporej uwagi, zwłaszcza podczas pierwszych miesięcy funkcjonowania zbiornika, gdy uwalniają bezpośrednio do wody duże ilości składników. Dlatego też niesłabnącym zainteresowaniem cieszą się akwaria, w których jako substratu podżwirowego używa się ziemi ogrodowej. W niniejszym artykule odpowiem na pytania: Czym się takie akwarium charakteryzuje? Jakiej ziemi używać, a jakiej unikać? Jakie są wady i zalety tego rozwiązania? Jak takie akwarium założyć i serwisować?
Akwarium na ziemi ogrodowej
Zbiornik, w którym jako substratu podżwirowego używa się ziemi ogrodowej, przez niektórych akwarystów nazywany jest potocznie „ziemniakiem”. Zasadniczo nie różni się wizualnie od akwariów z innymi podłożami. Jego tajemnica tkwi w tym, że pod żwirkiem lub piaskiem znajduje się ziemia. To dzięki bogatej w składniki pokarmowe glebie ogrodowej rośliny szybko rosną i pięknie się wybarwiają. Jednak ziemia ziemi nierówna. Na rynku jest bardzo dużo rodzajów podłoży, dostępne są one w każdym sklepie ogrodniczym czy markecie budowlanym. Nawet dyskonty i hipermarkety posiadają w ofercie ziemię do kwiatów. Jednak czy wszystkie nadają się do akwarium?
Jaką ziemię do akwarium wybrać?
Ziemia ogrodowa do akwarium powinna spełniać jeden, podstawowy wymóg – musi być bezpieczna dla mieszkańców zbiornika. Nie może zawierać metali ciężkich i innych szkodliwych substancji. Dlatego też nie najlepszym pomysłem jest stosowanie ziemi zbieranej z okolicy dróg i zakładów przemysłowych. Aby uniknąć zanieczyszczeń, zalecam stosowanie podłoży dostępnych w sklepach. Jednak nie każde podłoże będzie dobrym wyborem. Radzę unikać ziemi kwiatowej, przeznaczonej do uprawy kolorowych roślin doniczkowych. Substancje wybarwiające stosowane w tych mieszankach mogą zawierać niepożądane sole, a nawet osady z oczyszczalni ścieków. Powodują one piękne wybarwianie kwiatów roślin doniczkowych, jednak mogą być szkodliwe dla zwierząt wodnych. Nie polecam także podłoży wzbogacanych nawozami sztucznymi. Nadmiar substancji odżywczych może przedostawać się do wody i prowadzić do niekontrolowanego, bardzo szybkiego rozrostu glonów. Z własnego doświadczenia mogę polecić ziemię przeznaczoną do warzyw i ziół. Zawiera ona niewielkie ilości dodatków nawozowych naturalnego pochodzenia. Ponadto jest przebadana pod kątem zawartości szkodliwych substancji, gdyż służy do hodowli roślin przeznaczonych do spożycia. Dobrym wyborem będą także inne rodzaje ziemi używane w ogrodnictwie, pod warunkiem że nie zawierają znacznych ilości nawozów.
Podłoże z ziemi ogrodowej w akwarium – zalety i wady
Jak w przypadku każdego rodzaju substratu zastosowanie ziemi ogrodowej ma swoje jasne i ciemne strony. Ogromną zaletą tego podłoża jest jego bardzo szeroki wybór i dostępność. W dobrych sklepach znajdziesz przynajmniej kilkanaście rodzajów ziemi, a po dokładnej analizie składu możesz dobrać odpowiednią dla twojego akwarium. Podłoże to jest także tanie, za kilkudziesięciolitrowy worek zapłacisz kilkanaście złotych. Ziemia stanowi doskonałe siedlisko dla pożytecznych bakterii biorących udział w cyklu azotowym i tych przetwarzających materię organiczną. Odpowiednio gruba warstwa tego podłoża zapewnia zarówno warunki beztlenowe, w których dochodzi do denitryfikacji, czyli przemiany NO3- do wolnego azotu, oraz przekształcenia mikroelementów, np. związków żelaza czy cynku, w formy łatwiej przyswajalne przez rośliny. Bliżej powierzchni występują natomiast warunki tlenowe. Umożliwiają one bakteriom usuwanie szkodliwych związków, a utlenowana warstwa ogranicza przedostawanie się substancji odżywczych z głębszych warstw, zapobiegając nadmiernemu użyźnianiu wody. Sama ziemia jest zresztą doskonałym źródłem makro- i mikroelementów, w szczególności fosforu, żelaza i innych pierwiastków śladowych. Rośliny wodne preferują pobieranie tych pierwiastków właśnie przez system korzeniowy. Często występujący w takich podłożach dodatek torfu i innych substancji humusowych wpływa korzystnie na końcowy odczyn wody, jednocześnie tworzy doskonałe warunki dla korzeni. Ziemia jako substrat sprawdzi się więc doskonale nie tylko w akwariach ogólnych, ale także tych mocno obsadzonych roślinami. W tym ostatnim przypadku ziemia do akwarium roślinnego może zawierać większe ilości substancji odżywczych. Jest wskazana przy uprawie roślin, które posiadają bardzo rozbudowane systemy korzeniowe, takich jak zwartki czy żabienice.
Niestety ziemia ogrodowa nie jest idealnym rozwiązaniem. Przede wszystkim może uwalniać do wody składniki odżywcze, dlatego należy uważać podczas wszelkich prac w podłożu. Wypłukane przypadkowo z ziemi substancje organiczne zwykle prowadzą do masowych zakwitów glonów zielonych i krasnorostów. Ponadto ziemia ogrodowa zawiera barwniki pochodzenia organicznego, które mogą zafarbować wodę, przez co straci ona swoją przejrzystość. Ziemia ogrodowa z czasem ulega wyjałowieniu, dlatego też po zauważeniu wyraźnego zahamowania wzrostu roślin należy wzbogacić podłoże w kulki gliniano-torfowe bądź też tabletki i kapsułki nawozowe. Ziemia nie może stanowić jedynego podłoża w akwarium, musi zostać przykryta przynajmniej kilkucentymetrową warstwą innego, najlepiej jałowego podłoża, co generuje dodatkowy koszt i nakład pracy. W akwariach na ziemi ogrodowej nie polecam utrzymywania zwierząt głęboko kopiących w podłożu, gdyż one także mogą wzruszać podłoże i wywoływać wszystkie tego następstwa.
Ziemia jako podłoże może być stosowana nawet przez początkujących akwarystów. Aby uniknąć problemów, wystarczy trzymać się kilku podstawowych zasad.
Zakładanie akwarium na ziemi ogrodowej
Założenie i start akwarium na ziemi nie różni się zbytnio od uruchamiania zbiornika na standardowych podłożach. Należy tylko przestrzegać poniższych zaleceń, a wszystko powinno przebiegać bezproblemowo.
Przygotowanie ziemi do akwarium polega na usunięciu większych zanieczyszczeń typu kamienie, korzenie, liście. Następnie usypujemy na środku akwarium kopczyk z ziemi, który ubijamy. Warstwa ziemi powinna mieć wysokość około 3–4 cm. Ze względów estetycznych warto zachować kilkucentymetrowy dystans od bocznych szyb akwarium. Można go uzyskać, usypując najpierw wałek z piasku lub żwiru wokół środka akwarium. Pomocna może okazać się opaska z kartonu czy kawałki styropianu, które później wyjmujemy. Gdy mamy już warstwę ziemi, niektórzy zalecają położenie na niej gęstej siatki oddzielającej ziemię od żwirku. Zwolennicy stosowania siatki zwracają uwagę na to, że zapobiega ona przypadkowemu wypływaniu ziemi podczas prac w akwarium oraz mieszaniu się poszczególnych warstw podłoża. Natomiast może ona stanowić problem podczas zmian w obsadzie roślinnej. Korzenie wplątują się w siatkę, przez co przesadzenie rośliny bez wyrwania całej siatki staje się niemożliwe. Co prawda można przyciąć korzenie, ale istnieje ryzyko uszkodzenia rośliny.
Przygotowany podkład z ziemi należy przysypać wierzchnią warstwą podłoża. Może to być piasek lub żwirek, czy to naturalny, czy też barwiony. Ważne, żeby nie był ani zbyt drobny, ani nadmiernie gruby. Dobra gradacja wynosi od 1 mm do 4 mm. Ziarna tej wielkości ograniczają przedostawanie się cząsteczek ziemi do wody, jednocześnie stanowią doskonałe miejsce do rozwoju korzeni roślin. Warstwa ta powinna mieć także kilka centymetrów grubości. Finalnie grubość podłoża powinna wynosić minimum 6–7 cm.
Dalsze etapy zakładania akwarium nie różnią się niczym od czynności, jakie wykonujemy w przypadku zbiorników z innymi rodzajami podłoża. Na początku umieszczamy wszystkie ozdoby, takie jak kamienie czy korzenie. Następnie należy posadzić rośliny, pamiętając o odpowiednim zagospodarowaniu trzech planów. Na pierwszym planie, najbliżej przedniej szyby sadzimy najniższe rośliny; na drugim gatunki średnie, a z tyłu akwarium te osiągające największe rozmiary. Tak jak w przypadku innych akwariów ze wzbogaconym podłożem, należy gęsto obsadzać dno. Zaleca się pokrycie roślinami co najmniej 70% powierzchni zbiornika. Pomoże nam to w prawidłowym starcie akwarium, gdyż rośliny, wyciągając nadmiar substancji odżywczych z wody, będą ograniczać rozwój glonów. Następnie instalujemy wszystkie niezbędne sprzęty, takie jak grzałki i filtry. Na końcu powoli napełniamy zbiornik wodą, starając się nie wypłukiwać podłoża. Warto w tym celu posiłkować się położonym na dnie płaskim przedmiotem, np. talerzem, na który powoli wlewamy wodę. Należy stosować wodę uzdatnioną odpowiednimi preparatami, eliminującymi szkodliwe dla organizmów wodnych substancje, oraz dodać do wody preparaty bakteryjne, które przyspieszą proces dojrzewania akwarium. Po zalaniu zbiornika uruchamiamy cały osprzęt i gotowe! Twój „ziemniak” właśnie rozpoczyna dojrzewanie.
Obsługa akwarium na ziemi ogrodowej
Podczas prowadzenia akwarium postawionego na ziemi ogrodowej należy pamiętać o kilku ważnych kwestiach. Przede wszystkim podłoży takich się nie odmula. Zastosowanie odmulacza spowodowałoby usunięcie ziemi, wymieszanie warstw i dewastację całego akwarium. Należy też być ostrożnym podczas przesadzania roślin. W przypadku gatunków o bardzo rozbudowanych systemach korzeniowych zdarza się, że część ziemi dostaje się do wody. Dlatego też tak ważne jest zaplanowanie rozmieszczenia roślin w akwarium, aby do minimum ograniczyć ich przesadzanie. Jeśli robimy coś przy dnie, to podmianę wody wykonujemy w dwóch etapach. Najpierw spuszczamy część planowanej do wymiany objętości, tak aby podczas manewrów w akwarium woda nie wylewała się ze zbiornika. Przycinamy, przesadzamy lub usuwamy stare i dosadzamy nowe rośliny. Po tych zabiegach warto poczekać kilkanaście minut, aby wszystkie osady opadły na dno, a filtry mechaniczne zebrały zanieczyszczenia z toni. Dopiero wtedy przystępujemy do usunięcia reszty wody. Bardzo pomocny będzie cienki wężyk, którym odessiemy z powierzchni podłoża ziemię, jaka wydostała się z dna. Na końcu czyścimy filtry mechaniczne i dolewamy wody.
Trzymanie się wyżej wymienionych zasad pozwoli ci cieszyć się z pięknego akwarium z bujną roślinnością za niewielkie pieniądze. A satysfakcja z tego płynąca będzie zwieńczeniem wspaniałego zbiornika, którego pozazdroszczą ci nawet posiadacze akwariów high-tech.
