Przejdź do sklepu Trzmiel.com.pl 
Wpływ CO2 na rozwój roślin
Zbiorniki, w których chcemy osiągnąć zdrowy wzrost roślin, wymagają dodatkowej suplementacji dwutlenkiem węgla. Istnieje kilka sposobów na uzupełnianie CO2 w akwarium. Różnią się one wydajnością, kosztami wdrożenia i utrzymania danego systemu czy estetyką. W dłuższej perspektywie najwygodniejszą opcją jest dozowanie dwutlenku węgla za pomocą profesjonalnego zestawu CO2 wyposażonego w butlę, reduktor i zaworek precyzyjny.
Rośliny pełnią w akwarium bardzo ważną rolę. Usuwają niepożądane związki takie jak azotany i fosforany, więc zapobiegają pladze glonów. Produkowany przez rośliny tlen jest niezbędny do życia dla ryb czy bakterii nitryfikacyjnych. Są one schronieniem dla narybku, miejscem tarła dla wielu gatunków ryb. Zdrowe rośliny to także piękna dekoracja zbiornika wodnego, a dla zdrowia roślin niezwykle istotna jest właściwa zawartość CO2 w wodzie.
Dwutlenek węgla w wodzie rozpuszcza się około 200 razy lepiej niż tlen, a mimo to w akwariach roślinnych często występują jego niedobory i hodowla wielu wymagających gatunków jest wręcz niemożliwa bez dodatkowej suplementacji CO2. Nawożenie dwutlenkiem węgla jest więc bardzo ważnym elementem prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin. Węgiel jest zaliczany do grupy makroelementów. Stanowi 45% suchej masy rośliny, a dwutlenek węgla jest głównym źródłem tego składnika pokarmowego. Dlatego utrzymanie odpowiedniego poziomu dwutlenku węgla w zbiorniku jest bardzo ważne. Dozowanie CO2 do zbiorników sprawia, że rośliny mają dostęp do węgla, pierwiastka potrzebnego do fotosyntezy, podczas której wytwarzają niezbędny do życia tlen.
Ponadto dwutlenek węgla można stosować również do stałego obniżania odczynu pH wody w naszych zbiornikach. Wartość pH to rodzaj miary stopnia kwasowości danego roztworu w skali od 0 do 14. Im bardziej roztwór jest kwaśny, tym mniejsza jest jego wartość pH. Roztwór o wartości pH wynoszącej od 0 do 7 jest kwaśny, natomiast pH między 7 a 14 kwalifikuje roztwór do grupy zasadowej. Dodatkowa suplementacja dwutlenku węgla redukuje odczyn pH. CO2 reaguje z wodą i w wyniku tej reakcji powstaje kwas węglowy (H2CO3).
Woda wodociągowa w Polsce zazwyczaj ma odczyn zbliżony do obojętnego lub lekko zasadowy. Natomiast ryby pochodzące np. z Ameryki Południowej, w tym popularne neony czy skalary, preferują wodę o odczynie lekko kwaśnym. Każdy akwarysta powinien zadbać o odpowiednie warunki dla swoich podopiecznych. Dlatego zakładając akwarium, należy dostosować odczyn pH oraz twardość wody do potrzeb roślin, ryb oraz innych organizmów występujących w zbiorniku. Nieodpowiednia wartość pH powoduje stres oraz może być przyczyną chorób lub wręcz skracać życie organizmów wodnych. Odpowiednio dozując CO2, dostosujesz pH wody do wartości optymalnych dla najbardziej wymagających gatunków podwodnej flory i fauny.
Naturalne stężenie CO2 w akwarium wynosi około 3–4 ppm (mg/l). Taki poziom może być wystarczający, jeżeli akwarium jest oświetlane lampami o niewielkiej mocy 0,3 W/l lub odpowiadającymi im belkami LED. Stężenie CO2 będzie się utrzymywało na takim poziomie, jeżeli zapewnimy ruch tafli wody. W tym celu wystarczy zastosować filtry, których używa zdecydowana większość akwarystów. Trzeba pamiętać, że naturalny poziom CO2 w akwarium to niewielka wartość w porównaniu z ilością dwutlenku węgla występującego w naturalnych wodach, które zasiedlają rośliny tropikalne.
Dostarczanie CO2 do akwarium
Wyższe stężenia można uzyskać, dostarczając do akwarium CO2 z dodatkowego źródła. Popularną metodą jest zbudowanie własnej „bimbrowni”. W warunkach domowych to najprostszy system CO2 do akwarium. Wykonana samodzielnie bimbrownia jednak może sprawiać problemy. Nie mamy kontroli nad reakcją, podczas której powstaje CO2, a cały proces nie jest stabilny. Przy jej użyciu precyzyjne dawkowanie gazu jest praktycznie niemożliwe. Lepsze efekty daje stosowanie urządzeń z pożywką w formie żelu.
Najwygodniejszą opcją jest zestaw z butlą ciśnieniową, reduktorem i zaworkiem precyzyjnym. Godnym polecenia urządzeniem do mniejszych akwariów od 30 l do 60 l jest Tropica CO2 System Nano. Ten zestaw CO2 pozwala na precyzyjne i równomierne podawanie gazu do akwarium. Typowa butla (2 kg, 5 kg, 8 kg) powinna wystarczyć do akwarium 100-litrowego na kilka miesięcy. Oczywiście w zależności od sposobu podawania i ruchu wody w akwarium okres ten może być różny. Butlę łatwo i tanio uzupełnimy w pobliskim punkcie z gazami technicznymi.
Dwutlenek węgla dozujemy do akwarium przez 24 godziny lub tylko w czasie, gdy uruchomione jest oświetlenie w zbiorniku. Rośliny wykorzystują CO2 podczas przeprowadzania procesu fotosyntezy, dlatego przy braku światła zapotrzebowanie na niego znacznie spada. Jeżeli chcemy oszczędzić CO2, możemy pokusić się o zakup elektrozaworu, który będzie automatycznie otwierał i zamykał przepływ CO2 do akwarium o zadanej godzinie. Świetnym rozwiązaniem jest wyposażenie instalacji w komputer sterujący pH, który na podstawie pomiarów będzie dozować CO2, utrzymując stałe pH w zbiorniku.
Uznaje się, że w akwariach roślinnych w przypadku stosowania intensywnego oświetlenia optymalny poziom CO2 wynosi od 20 mg/l do 30 mg/l. Pamiętaj, że w akwarium konieczna jest odpowiednia cyrkulacja wody. Rozpuszczone w wodzie CO2 oraz nawozy muszą docierać do każdego zakamarka zbiornika. Woda powinna stale krążyć. W moich akwariach zawsze wylot z filtra ustawiam tak, żeby woda wypływała z niego wzdłuż dłuższej szyby. Wtedy jej strumień nie traci energii podczas uderzania w najbliższe ściany. Do wydajnego rozpuszczania CO2 w wodzie używamy dyfuzorów. Do wyboru mamy montowane w akwarium dyfuzory: drabinkowe, ze spiekiem ceramicznym, spiekiem z włókien ceramicznych czy lipowe. Ich obudowy mogą być wykonane ze szkła, akrylu, stali, więc bez trudu dobierzemy jakiś do swoich upodobań. Producenci pomyśleli także nad rozwiązaniem zewnętrznym. Dostępne są urządzenia takie jak JBL ProFlora Direct, które montujemy na wężu filtra kubełkowego. Jeżeli stosujemy dyfuzor wewnątrz akwarium, należy umieścić go na wprost wylotu z filtra, jak najbliżej dna. Strumień wody będzie uderzał w bąbelki wydostające się z ceramicznego spieku i w ten sposób uzyskamy bardzo dobrą rozpuszczalność CO2 w wodzie.
Wymagany poziom CO2
Kontrola poziomu CO2
Zbyt wysoki poziom dwutlenku węgla może zaszkodzić naszym podopiecznym. Bywa, że pojawia się przyducha, która objawia się intensywnym otwieraniem pokryw skrzelowych i ryby częściej niż zwykle przebywają pod powierzchnią wody. Może dojść również do matowienia i blaknięcia kolorów oraz utraty równowagi. Dlatego w pierwszych dniach stosowania zestawu CO2 warto poświęcić nieco więcej czasu na obserwacje zbiornika oraz naszych podopiecznych. W razie pojawienia się powyższych problemów zaleca się zatrzymanie dopływu CO2 oraz uruchomienie napowietrzania.
Zbyt niski poziom dwutlenku węgla hamuje wzrost wymagających roślin, niedostateczna ilość CO2 może również powodować nadmierny rozwój glonów. Każdy z nas wie, że bujny rozwój roślin stanowi najlepsze zabezpieczenie przed glonami. W szczególności powinniśmy zadbać o odpowiedni poziom CO2, gdy marzymy o efektownym trawniku.
Pamiętaj, żeby na bieżąco kontrolować poziom CO2 w swoim akwarium. Najlepiej do tego celu nadaje się stały test CO2. Jest on wypełniony płynem wskaźnikowym, który zmienia kolor w zależności od ilości CO2 w słupie wody. Gazy dążą do wyrównania ciśnienia poprzez dyfuzję, więc po jakimś czasie stężenie CO2 w pojemniczku będzie takie samo jak w wodzie akwariowej. Urządzenie jest bardzo skuteczne, genialne w swojej prostocie, a także bardzo estetyczne. Wystarczy, że wypełnimy indykator płynem wskaźnikowym, a następnie umieścimy go w akwarium. Kolor płynu będzie zmieniał się wraz ze zmianą poziomu rozpuszczonego gazu w słupie wody. Substancja zmienia barwę po 2–3 godzinach. Żeby pomiar CO2 był wiarygodny, indykator należy umieścić jak najdalej od dyfuzora na ściance akwarium.
Barwa indykatora w zależności od poziomu CO2 w akwarium roślinnym:
kolor niebieski – zbyt niski poziom CO2 (poniżej 20 mg/l),
kolor zielony – odpowiedni poziom CO2 (20–30 mg/l),
kolor żółty – zbyt wysoki poziom CO2 (powyżej 30 mg/l).
Rozpuszczony w wodzie dwutlenek węgla obniża pH, ponieważ powoduje powstanie słabego kwasu. Twardość węglanowa KH jest naturalnym buforem pH i pozwala na utrzymanie stałego poziomu tego parametru. Jeżeli jednak KH wynosi poniżej 4 stopni dozowanie CO2 może doprowadzić do niebezpiecznych skoków pH. Dlatego należy zachować szczególną ostrożność podczas dawkowania CO2 w zbiornikach z niskim poziomem twardości węglanowej. Istnieje ścisły związek pomiędzy ilością CO2 a twardością węglanową wody (KH). Znając twardość węglanową (KH) i odczyn pH, można wyliczyć szacunkową ilość rozpuszczonego CO2 w wodzie. Do ustalenia wyniku zależności pomocna jest poniższa tabelka:
Zależność pomiędzy pH a twardością węglanową wody
Pola zaznaczone na żółto oznaczają stężenie szkodliwe lub śmiertelne dla ryb. Zielone pola to optymalne warunki do uprawy roślin. Niebieskie prostokąty przedstawiają sytuacje, w których w akwarium jest za mało CO2. Natomiast pola czerwone wskazują naturalny poziom CO2.
Pamiętajmy, że tabelkę możemy stosować skutecznie tylko wtedy, gdy odczyn pH lub twardość węglanowa nie są korygowane przez inne czynniki, takie jak podłoża aktywne lub wkłady do filtra.
Montując instalację CO2, należy zwrócić uwagę na kilka szczegółów. Jeżeli na danym połączeniu gwintowanym nie ma wbudowanej uszczelki, warto zastosować uszczelnienie w postaci taśmy teflonowej. W ten sposób mamy pewność, że nie dojdzie do niekontrolowanego wycieku gazu. Oczywiście podczas montażu nie możemy zapomnieć o dyfuzorze. Ciekawą opcją jest wewnętrzny dyfuzor ze spiekiem z włókien ceramicznych. Aby umożliwić efektywną pracę dyfuzora, trzeba pamiętać o jego okresowym czyszczeniu. Ja moczę dyfuzor z środku Aqua Art Cleaner. Metoda ta jest prosta i skuteczna. Po latach doświadczeń w akwarystyce roślinnej najchętniej używam dyfuzorów przepływowych. W łatwy sposób można zamontować je na wężu od filtra oraz ukryć w szafce. W ten sposób ograniczamy do minimum ilość sprzętu technicznego w akwarium.
Po zmontowaniu zestawu możesz go uruchomić. Zacznij od odkręcenia zaworu na butli, następnie wyreguluj zawór na reduktorze. Reduktor posiada lewy gwint, czyli wkręcanie pokrętła spowoduje zwiększanie przepływu na reduktorze. Ustaw przepływ na 10 l/min. Patrząc na licznik bąbelków, wyreguluj ilość dozowanego CO2 za pomocą zaworka precyzyjnego. Ciekawym rozwiązaniem jest reduktor z wbudowanym licznikiem. Taka konstrukcja ułatwia użytkowanie oraz zmniejsza ilość newralgicznych połączeń, które mogą powodować straty gazu.
Podsumowanie
Po podłączeniu i uruchomieniu zestawu przez pierwszą dobę użytkowania zwróć uwagę na połączenia poszczególnych elementów, kontroluj ilość CO2 oraz obserwuj zachowanie swoich podopiecznych.
Automatyczne dozowanie CO2 pozwoli ci wejść na wyższy poziom akwarystyki. Już po kilku godzinach zauważysz spadek odczynu pH, a niższe pH pozwoli ci na skuteczną walkę z glonami. Mniej więcej po tygodniu poprawi się również kondycja twoich roślin. System CO2 to najlepsza droga do pięknego akwarium, wypełnionego gęstymi i zdrowymi roślinami. Jeżeli marzysz o sukcesie w dziedzinie akwarystyki roślinnej, nie powinieneś dłużej zastanawiać się nad zamontowaniem zestawu CO2 w swoim akwarium. Z dodatkowej suplementacji CO2 płyną same korzyści. Profesjonalny zestaw CO2 składający się z butli, reduktora oraz zaworka precyzyjnego to najwygodniejszy, najtańszy w eksploatacji oraz bezproblemowy sposób na dostarczenie węgla do twojego zbiornika.
