Akwarystyka holenderska – co to jest i jakie są jej zasady?

Akwarium holenderskie to marzenie wielu pokoleń akwarystów.
Pokoleń, bowiem pierwsze akwaria w tym stylu pojawiły się przeszło 100 lat temu. Przez ten czas kanony wyznaczające to czym jest, a czym nie jest akwarystyka holenderska skostniały do tego stopnia, że można powiedzieć, że obecnie niewiele akwariów roślinnych reprezentuje sobą czystą formę tego stylu.

Dlatego, żeby nie narazić się na krytykę ortodoksyjnych akwarystów, lepiej jest mówić o “akwarium w stylu holenderskim” i takim właśnie terminem będziemy posługiwać się w dalszej części tego tekstu.

Warto pamiętać, że określenie „akwarium holenderskie” odnosi się raczej do zbiorników konkursowych. Jeżeli nie zależy nam na udziale w konkursach, nie musimy trzymać wszystkich reguł; wystarczy skupić się na efektach, które nam się podobają. 

Garść zasad

Czym zatem jest akwarium w stylu holenderskim i co je cechuje?
Ale aby wiedzieć z czym to się je poniżej opiszemy podstawowe zasady rządzące tego typu zbiornikami. 

Pierwsza sprawa to miejsce, z którego oglądamy zbiornik, ponieważ cała aranżacja tworzona jest z myślą o konkretnym efekcie. Od tego zależy umiejscowienie punktów centralnych. W punktach tych sadzi się rośliny przyciągające wzrok obserwujących. 

Musimy się zastanowić, czy tworzymy akwarium roślinne, klasyczne akwarium holenderskie czy zbiornik w holenderskim stylu. Każdy z nich może być piękny i łatwy w utrzymaniu pod warunkiem, że zachowamy umiar i rozsądek przy doborze obsady.

Akwaria w stylu holenderskim charakteryzują się dużą różnorodnością roślin. Istotny jest ich kolor, kształt i wielkość. Przyjmuje się, że w akwarium o długości 100 cm nie powinno się znajdować więcej niż 10 gatunków roślin (z tolerancją do 2-3 gatunków, co jednak wpływa na obniżenie punktacji w konkursie – jeżeli zależy nam na tym). Należy także zachować charakterystyczne odstępy między nasadzeniami roślin; powinny one mieć szerokość palca. 

W przypadku ortodoksyjnego podejścia do aranżacji akwarium holenderskiego jeden gatunek rośliny nie może zajmować w akwarium kilku stanowisk. Jednak, jeśli nasz zbiornik ma stanowić jedynie ozdobę naszego wnętrza, nie musimy trzymać się sztywno tej reguły.

Typowe dla “holendrów” jest tworzenie tzw. “alei lejdejskich”. Jest to rodzaj ścieżki tworzącej efekt głębi. Jest ona szersza z przodu i zwęża się ku tyłowi; może także lekko skręcać i znikać pośród roślin. Porastające ją gatunki powinny być dobrane tak, aby ich wysokość zwiększała się w kierunku tylnej szyby. Do obsadzenia alei często używane są lobelie, Hygrophila corymbosa i Hygrophila difformis.

Ważna jest również różnorodność roślin. Nie należy sadzić obok siebie gatunków w tym samym lub zbliżonym kolorze. Można za to tworzyć kolorowe grupy złożone z jednego gatunku. Podobnie ma się sprawa kształtu liści: unikamy umieszczania obok siebie roślin o długich i lancetowatych liściach lub innych o podobnym pokroju. Należy także zachować zróżnicowaną wysokość umieszczonych obok siebie roślin. Sąsiadujące ze sobą kępy muszą się wyraźnie różnić wysokością. 

O końcowym efekcie decydują detale, np. prześwitująca tylna szyba może zwiększyć efekt głębi, podobnie jak roślinne kurtyny po bokach zbiornika.

Idealna jest alejka przebiegająca do mocnego punktu centralnego stworzona z jasnych roślin, jeśli w centralnym punkcie mamy czerwoną roślinę o okazałych liściach. Natomiast, gdy grupa roślin sięga do tylnej, szyby możemy użyć tzw. czarnej dziury, czyli prześwitu odsłaniającego fragment tła. Ściąga ona wzrok obserwującego i tworzy wrażenie tajemniczości. 

Czy tylko rośliny?

Kolejną zasadą jest ta mówiąca, że skały i korzenie nie mogą pojawiać się w dwóch miejscach zbiornika. Zastosowanie elementu obsadzonego mchami lub epifitami jest dozwolone najwyżej w jednym miejscu.

Obsada zbiornika także podlega określonym regułom. Ryby w akwarium holenderskim są tylko dodatkiem do roślin. Przyjmuje się, że w jednej strefie może pojawić 1 grupa ryb. Np. stadko wesołych kirysów przy dnie, ławica kąsaczowatych w środkowej partii a przy tafli pstrążenica lub inne gatunki przypowierzchniowe. Doskonałym dodatkiem są krewetki spełniające rolę ekipy sprzątającej. W pracach porządkowych pomogą im glonożerne otoski. Uzupełnieniem obsady mogą być też miniaturowe pielęgnice. Trzeba jednak zadbać o dobrostan ryb i nie przesadzać z ich ilością. 

Holenderskie Stowarzyszenie Akwarystów NBAT

Za kodyfikację reguł rządzących akwarystyką holenderską odpowiada Holenderskie Stowarzyszenie Akwarystów (NBAT). Ta organizacja od kilkudziesięciu lat nie tylko dba o “czystość” stylu, ale także organizuje popularne konkursy. W konkursach tych, jednym z ważnych kryteriów oceny jest utrzymanie zbiornika w nienagannej kondycji przez długi czas. 

Najważniejszym z nich jest bez wątpienia organizowany od 1964 roku “Huiskeuring”, który ma rangę mistrzostw kraju. Zawody podzielone są na kilka etapów – od lokalnych eliminacji, przez zawody regionalne, po ogólnokrajowy finał. 

W przeciwieństwie do innych konkursów akwarystycznych, które odbywają się online, “Huiskeuring” to zawody o bardziej bezpośredniej formule. Jest to zawarte w nazwie konkursu, bowiem słowo “Huiskeuring” oznacza w przybliżeniu “wizytację domową”. I faktycznie – sędziowie odwiedzają domy uczestników konkursu i dokonują wszechstronnej oceny ich akwariów. Weryfikacji podlega wszystko: od umiejscowienia zbiornika w pomieszczeniu, jakość, dobór i zdrowie gatunków, parametry wody, a nawet sposób zabezpieczenia instalacji elektrycznej! Oczywiście ocenie podlega również aranżacja zbiornika i to, czy spełnia ona wyśrubowane wymogi stylu holenderskiego.

I tu ciekawostka: wiele takich zbiorników prowadzonych jest bez użycia skomplikowanej aparatury, nawet bez dozowania CO2! Wszystko zależy od doboru gatunków. Korzystając z zestawu prostych w uprawie roślin można uzyskać doskonały efekt wizualny, chociaż oczywiście odpowiedni sprzęt znacznie ułatwia opiekę nad zbiornikiem. 

Kto dba, ten ma

Akwaria holenderskie to podwodne ogrody, które nie mogą obyć się bez ingerencji ogrodnika. Odpowiednia przycinka nie tylko nadaje roślinom kształt, ale i dba o ich dobrą kondycję. Rośliny nie mogą się swobodnie rozrastać; ich wzrost kontroluje ogrodnik-akwarysta. Przy czym nie chodzi tylko o tworzenie kęp w kształcie kuli, kopuły czy żywopłotu. Pożądane jest wyraźne rozgraniczenie kęp i zapobieganie przerastaniu jednego gatunku na miejscu przeznaczonym na inny. Czasami pięknie obsadzone akwarium traci cały urok, gdy rośliny rozrastają się jak chcą. 

Wszystko to wydaje się dość skomplikowane jednak tego typu wytyczne to wynik doświadczenia pokoleń akwarystów. Zostały wypracowane przez lata przez specjalistów i dają nam bezcenne wskazówki, bez których musielibyśmy niepotrzebnie eksperymentować i uczyć się na własnych błędach. 

Jesli pragniesz spróbować swoich sił tworząc akwarium w stylu holenderskim, odwiedź Trzmiela. Mamy wszystko, co będzie Ci potrzebne, z fachową wiedzą pracujących u nas specjalistów włącznie!