Przejdź do sklepu Trzmiel.com.pl 
Człowiek to istota z natury ciekawska, a im bardziej coś jest niedostępne, tym bardziej go interesuje. Jednym z takich zjawisk jest podwodny świat. Dla nas, ludzi, jest to środowisko obce i mające przed sobą wiele tajemnic. Wystarczy powiedzieć, że znamy lepiej powierzchnię Księżyca niż głębiny oceanów. Jednak już od setek lat staramy się przenieść fragment jakiegoś zbiornika lub cieku wodnego pod dach domu, żeby móc podglądać zachowania zwierząt i podziwiać różnorodność roślin wodnych. Niełatwe to zadanie – umieścić obcy nam ekosystem w niewielkim, przezroczystym zbiorniku. I zrobić to tak, żeby wszystkim jego mieszkańcom było dobrze, zachowując ich zdrowie i witalność. Mnogość procesów odbywających się w wodzie oraz parametrów, różnych dla poszczególnych rodzajów wód wymagają od nas specjalnego przygotowania. Aby zadbać o jakość wody w akwarium, stosujemy rozwiązania pozwalające utrzymywać optymalne warunki dla jego mieszkańców. Jednym z kluczowych i najważniejszych sprzętów w akwarystyce są filtry do wody w akwarium.
Co to jest filtr akwariowy i do czego służy?
Filtry akwariowe to urządzenia dbające o czystość wody. Zasada działania filtra jest prosta – pompa tłoczy wodę ze zbiornika, przepuszczając ją przez różnego rodzaju media filtracyjne. W zależności od celu, jaki chcemy osiągnąć, filtry oczyszczają wodę z cząstek stałych oraz niepożądanych związków chemicznych. Przeróżne gąbki i waty filtracyjne mają za zadanie wyłapać większe i mniejsze zanieczyszczenia, klarując wodę. Wkłady biologiczne i chemiczne, pod postacią różnego rodzaju ceramik, żywic syntetycznych, minerałów i innych wkładów pochodzenia naturalnego, usuwają z wody niepożądane substancje, których nie widać. Jednak ten sam efekt można osiągnąć w różny sposób. Dlatego filtry w zależności od typu mają różną konstrukcję.
Rodzaje filtrów w akwarium – porównanie
Filtry w akwarium możemy podzielić na dwie zasadnicze grupy: urządzenia wewnętrzne i zewnętrzne. A te dwa typy możemy rozdzielić na kolejne typy i kategorie.
Wśród urządzeń wewnętrznych wyróżniamy:
- klasyczne filtry wewnętrzne,
- filtry gąbkowe napędzane pompami napowietrzającymi,
- filtry podżwirowe,
- filtry hamburskie.
Najczęściej spotykanym typem filtrów są klasyczne filtry wewnętrzne napędzane głowicą z pompą, które zostaną omówione w dalszej części artykułu. Natomiast tutaj opiszę tylko bardzo krótko pozostałe filtry.
Filtr gąbkowy napędzany napowietrzaczem to bardzo proste urządzenie. Jest to najczęściej plastikowa rurka, na którą nakłada się gąbkę o różnej gradacji. Podłączone napowietrzanie powoduje wymuszenie ruchu wody przez gąbkę, filtrując ją. Często polecane jest do filtrowania wody w kotnikach, inkubatorach i odchowalniach narybku, gdzie mocny ruch wody jest niewskazany.
Filtr podżwirowy to specjalna siatka umieszczana pod podłożem w akwarium, napędzanym napowietrzaczem lub pompą wody. Jako medium filtracyjne pracuje tu podłoże. Stosowany jest czasami w akwariach z krewetkami oraz w akwariach hodowlanych, gdzie jednym mocnym napowietrzaczem można obsłużyć kilka lub kilkanaście zbiorników.
Filtr hamburski to wykonywany samodzielnie (tzw. DIY) sprzęt. Jest to konstrukcja z gąbki i czasami w połączeniu z innymi mediami, za którą umieszcza się głowicę pompy. Woda przechodzi przez gąbkę i się oczyszcza.
Filtry zewnętrzne możemy podzielić na trzy zasadnicze grupy:
- filtry kaskadowe,
- filtry kubełkowe,
- filtr narurowy,
- sumpy.
Najczęściej stosowanymi filtrami zewnętrznymi w akwarystyce są filtry kaskadowe i kubełkowe, dlatego też opiszę je w dalszej części artykułu. Natomiast pokrótce wspomnę tylko o filtrze narurowym i sumpie.
Filtr narurowy to, podobnie jak filtr hamburski, urządzenie DIY, zrobione przez samego akwarystę. Jest to filtr oparty na korpusach narurowych, które montuje się w domach jako część systemu uzdatniania wody. Filtr taki ma bardzo duże możliwości rozbudowy – wystarczy dołożyć kolejny korpus, by zwiększyć pojemność filtracyjną. Do napędu służą pompy o wysokiej wydajności, np. pompy obiegowe do centralnego ogrzewania. Odpływ i dopływ jest realizowany przez rury lub węże, podobnie jak w filtrach kubełkowych. Wydajność tych filtrów można dostosować do wielkości zbiornika. Wadą tego filtra jest niski poziom estetyki oraz to, że korpusy muszą być przymocowane do szafki lub obudowy pod akwarium.
Sump to bardzo rozbudowany filtr, pod postacią osobnego zbiornika. Napędzany pompą obiegową może obsługiwać bardzo duże akwaria. Najczęściej stosowany jest w akwarystyce morskiej, jednak w słodkowodnej także sprawdzi się bardzo dobrze. Można w nim umieścić wszystkie urządzenia techniczne, takie jak grzałka, odpieniacz, termometr, pompa dozująca.
Filtry wewnętrzne w akwarium
Klasyczne filtry wewnętrzne do akwarium to konstrukcje rozwojowe wymienionych wcześniej filtrów gąbkowych. Budowa i zasada działania tych filtrów jest prosta. Głównym elementem filtra jest głowica pompy, która tłoczy wodę. Do niej podłączona jest gąbka, a w bardziej rozbudowanych urządzeniach także pojemniki na inne media filtracyjne. Filtr taki umieszcza się wewnątrz akwarium. Przeważnie urządzenia te pełnią funkcję filtracji mechanicznej, klarując wodę. Służą także często jako cyrkulatory wody. Bardzo często wchodzą w skład gotowych zestawów akwarystycznych.
Zalety filtra wewnętrznego
Pomimo rozwoju techniki filtr wewnętrzny do akwarium to wciąż najczęściej stosowany rodzaj filtra. Nadaje się nawet do niewielkich akwariów. Jego największą zaletą jest niski koszt zakupu. Najtańszy filtr można nabyć już za kilkanaście złotych. Dostaniesz wtedy proste urządzenie wyposażone w gąbkę. Filtry te zapewniają bardzo dobrą cyrkulację wody. Wiele z nich posiada możliwości rozbudowy. Można do nich dołączać dodatkowe pojemniki na media filtracyjne, deszczownie, lampy UV itp. W zestawach dołączone są nierzadko dyfuzory (zwężki Venturiego), dzięki którym po podłączeniu wężyka zyskujemy dodatkowe natlenienie wody, bez konieczności instalowania napowietrzaczy. Sporo modeli jest wyposażonych w mocne i wydajne pompy, dzięki czemu możliwe jest obsłużenie nawet dużych zbiorników. Prostota konstrukcji jest dodatkowym atutem. Tam nie ma się praktycznie co zepsuć, a w razie ewentualnej awarii nie występuje ryzyko zalania pomieszczenia wodą z akwarium.
Wady filtra wewnętrznego
Największą wadą filtrów tego typu jest sam fakt konieczności umieszczenia ich wewnątrz zbiornika. Zajmują one miejsce, a według niektórych akwarystów są nieestetyczne, w szczególności modele z niezabudowaną gąbką. Pomimo zastosowania mocnych pomp wydajność filtracji biologicznej w tych filtrach jest bardzo ograniczona, na co ma wpływ niewielka w porównaniu z wkładami ceramicznymi powierzchnia czynna gąbek. Nie wszystkie modele można rozbudowywać o dodatkowe media filtracyjne, więc ich wykorzystanie jest ograniczone. Czyszczenie tego typu filtra też bywa problematyczne, ponieważ przeważnie musisz go wyjąć z akwarium, przy czym zwykle część zanieczyszczeń trafia z powrotem do wody.
Filtry wewnętrzne – dla kogo?
Urządzenia te, szczególnie modele z możliwością rozbudowy, są dobrym wyborem dla początkujących akwarystów. Dzięki ich niewysokiej cenie, prostocie budowy i obsługi oraz wydajności nadają się doskonale do pracy w niewielkich lub średnich zbiornikach. Sprawdzą się także idealnie jako dodatkowe filtry mechaniczne, wspomagające pracę filtrów zewnętrznych.
Filtry kaskadowe
Pierwszym omawianym rodzajem filtra zewnętrznego jest tzw. kaskada. Jest to urządzenie pod postacią pojemnika zawieszanego na szybie akwarium. Posiada wbudowaną pompę, która przy użyciu rurki zasysającej pobiera wodę do pojemnika. Woda przepływa od dołu przez media filtracyjne i wylewa się swobodnie górą do akwarium, na kształt kaskady, stąd jego nazwa.
Zalety filtra kaskadowego
Główna przewaga kaskady nad filtrem wewnętrznym jest taka, że nie zabiera ona prawie w ogóle miejsca w akwarium. Do zbiornika wpuszczona jest tylko rurka zasysająca wodę. Pojemniki tych filtrów mogą mieć znacznie większą pojemność niż ich pracujący w środku akwarium kuzyni, nie ustępują im jednocześnie wydajnością pomp. Dzięki temu możesz zastosować wielostopniową filtrację mechaniczną, biologiczną i chemiczną. Także ceny kaskad nie przyprawiają o ból głowy, są porównywalne ze średniej jakości filtrami wewnętrznymi. Sama konstrukcja filtra jest dość prosta i niezawodna. Jeżeli filtr został prawidłowo zainstalowany, w razie awarii także nie ma ryzyka zalania pomieszczenia. Obsługa kaskady jest bardzo prosta. Wystarczy zdjąć pokrywę filtra i wyczyścić lub wymienić wkłady. Podczas czyszczenia wkładów do wody nie wpadają zanieczyszczenia.
Wady filtra kaskadowego
Największą wadą filtra kaskadowego jest to, że musi on wisieć na szybie zbiornika. Dlatego też należy zapewnić wystarczająco dużo miejsca obok akwarium. Jeśli jest wyposażone w pokrywę, trzeba wyciąć w niej otwór pod filtr. Niektórzy producenci pokryw dopuszczają takie zabiegi, w innych modelach może dojść do osłabienia konstrukcji i poważnych uszkodzeń. Pomimo wydajnych pomp z powodu szerokiej wylewki cyrkulacja wody jest słabsza niż w przypadku innych rodzajów filtrów. Wypełniony wodą i ceramiką filtr kaskadowy do akwarium jest ciężki, przez co może obciążać szybę akwarium. Pojedyncza kaskada nie jest w stanie obsłużyć dużego, długiego zbiornika. A zastosowanie kilku sztuk staje się nieekonomiczne i niepraktyczne. Niektórzy akwaryści zwracają także uwagę na to, że nie każdemu odpowiada odgłos spływającej wody.
Filtr kaskadowy – dla kogo?
Kaskady polecamy przede wszystkim akwarystom, którzy posiadają ograniczony budżet, a chcą mieć wydajną, kompleksową filtrację. Bardzo dobrze sprawdzają się w akwariach z krewetkami i rybami nie lubiącymi silnego prądu wody, np. z bojownikami. Także posiadacze nanoakwariów cenią sobie te filtry, gdyż nie zajmują one jakże cennego miejsca w małych zbiornikach.
Filtry kubełkowe
Najbardziej rozbudowanym rodzajem filtra jest filtr kubełkowy do akwarium, znany także jako filtr kanistrowy lub po prostu filtr zewnętrzny. Ma on postać dużego pojemnika stojącego obok lub pod akwarium, zintegrowanego z pompą. Woda z i do akwarium doprowadzona jest dwoma wężami. Filtry te mogą mieć bardzo dużą pojemność. Zwykle są już wyposażone w różne media filtracyjne, najczęściej gąbki, wkłady biologiczne, a nawet chemiczne. Ich pompy charakteryzują się dużą wydajnością, sięgającą kilku tysięcy litrów na godzinę.
Zalety filtra kubełkowego
Największą zaletą tego typu filtra zewnętrznego jest bardzo duża ogólna wydajność filtracji. Dzięki dużej pojemności kubełka na media filtracyjne można umieścić w nim wszystkie niezbędne wkłady. Jeden kubełek może obsłużyć nawet duże, kilkusetlitrowe akwarium. Większość kubełków posiada możliwość regulacji wydajności, dzięki czemu podczas zmiany wielkości akwarium dostosujemy jego pracę do potrzeb zbiornika. Niektóre modele mają już wbudowane dodatkowe sprzęty. Inne można rozbudować o dodatkowe urządzenia, np. grzałki przepływowe, lampy UV. Ukryte najczęściej pod akwarium, są niewidoczne i niesłyszalne. W akwarium znajduje się tylko wlot i wylot. Serwis takich filtrów jest względnie prosty, gdyż nie wymaga interwencji wewnątrz zbiornika. A przy zastosowaniu prefiltrów serwis wykonasz tylko kilka razy w roku. Poprawnie serwisowany filtr kubełkowy w akwarium pracuje bezawaryjnie latami.
Wady filtra kubełkowego
Z racji wydajności i skomplikowanej budowy filtry te są wyraźnie droższe niż pozostałe. Mają więcej ruchomych elementów, które mogą się zepsuć, np. zawory i pompki zalewowe. W razie awarii i wystąpienia nieszczelności może dojść do zalania pomieszczenia. Przy składaniu i serwisowaniu należy być dokładnym. Warto co jakiś czas przesmarować gumowe uszczelnienia. Duże, pełne filtry są ciężkie, przez co utrudnione może być ich przeniesienie do miejsca czyszczenia.
Filtr kubełkowy – dla kogo?
Filtr zewnętrzny do akwarium polecamy przede wszystkim posiadaczom dużych zbiorników, w których ważna jest kompleksowa filtracja. Przy okazji jest to estetyczne rozwiązanie, zwłaszcza gdy korzysta się ze szklanych wlotów i wylotów.
Jak ustawić filtr w akwarium?
Filtr do wody akwarium ustaw tak, aby uzyskać jak najlepszą cyrkulację wody. Dzięki mieszaniu wody rośliny mają stały dostęp do składników odżywczych, a temperatura i pozostałe parametry w całym akwarium się wyrównują. Najlepszą cyrkulację wody zapewniają dwa filtry, ustawione tak, aby ich wyloty były po przekątnej w akwarium. Jednak w akwariach najczęściej stosuje się tylko jeden filtr. Wlot do filtra powinien znajdować się kilka centymetrów nad powierzchnią podłoża. Pozwoli to wyłapywać większość zanieczyszczeń bez zaciągania granulek podłoża, które mogłyby uszkodzić filtr. Wylot filtra dobrze jest umieścić w taki sposób, aby wywoływać ruch tafli wody. Pomocna w tym będzie deszczownica lub końcówka sterująca. Pozwoli to lepiej napowietrzyć wodę oraz zapobiegnie tworzeniu się kożucha bakteryjnego. W przypadku filtra kubełkowego wlot i wylot należy umieścić po tej samej stronie akwarium, gdyż najwięcej zanieczyszczeń kumuluje się właśnie pod wylotem wody. Dobrym miejscem na filtr wewnętrzny lub kaskadowy jest boczna strona akwarium.
Czyszczenie filtra w akwarium
Przy czyszczeniu mediów filtracyjnych ważne jest to, czego użyjemy do ich mycia. Należy je płukać wyłącznie w wodzie spuszczonej z akwarium. Pozwoli to zachować przy życiu pożyteczne bakterie, zasiedlające powierzchnie wkładów. Raz w tygodniu czyścimy wkłady filtracji mechanicznej. Pozbywając się osadów i zanieczyszczeń, ograniczysz ryzyko występowania uporczywych glonów, w tym krasnorostów. Zadbasz dodatkowo o krystalicznie czystą wodę. Raz w miesiącu wyczyść także gniazdo wirnika pompy oraz węże i rurki, dzięki czemu zachowasz pełną wydajność filtra. Wkłady chemiczne wymieniaj zgodnie z zaleceniami producenta lub w razie widocznego spadku skuteczności działania. Co około pół roku wymieniaj połowę wkładów biologicznych, lecz nigdy wszystkie naraz. Pozwoli to na utrzymanie optymalnej ilości bakterii zasiedlających twój filtr.
