Podczas zakładania akwarium stajemy przed podjęciem wielu decyzji. Należy do nich między innymi wybór stylu aranżacji. Jedną z możliwości jest prowadzenie zbiorników biotopowych, czyli takich, które skupiają się głównie na odtworzeniu miejsca pochodzenia obsady. Często wybierane są motywy obrazujące pola ryżowe Azji, mętne wody Amazonki, wielkie jeziora afrykańskie, czy strumienie Nowej Gwinei i Australii. Tutaj skupiamy się głównie na doborze takich gatunków ryb, które w naturalnym środowisku również współdzielą dane terytorium. Akwaria takie zazwyczaj mają spory litraż, co pozwala wykorzystać większe gabarytowo materiały tak, by odwzorować zatopione kłody czy skaliste dno. Odpowiedni objętościowo zbiornik nadaje się również dla większych ryb. Więcej na temat tego typu zbiorników dowiesz się czytając wywiad z laureatem Biotope Aquarium Design Contest 2022 – Alkiem Halczukiem.
Drugą możliwością jest urządzenie akwarium w nurcie aquascapingowym. Takie rozwiązanie pozwala dać upust artystycznej kreatywności. Aquascaping głównie miniaturyzuje prawdziwe i wymyślone scenerie w wersji lądowej lub podwodnej, dlatego bardzo duży nacisk kładziemy tu na perspektywę, bez której nie można mówić o odtworzeniu krajobrazu.
Skupiając się przede wszystkim na estetyce zbiornika, doskonale można dostosować akwarium do przestrzeni, w której się znajduje. Kolor mebli, podłogi czy ścian jest już pierwszą wskazówką, którą warto wykorzystać wybierając materiały. Staramy się przy tym ukryć urządzenia techniczne. Dobrze sprawdzają się akrylowe lub szklane wloty i wyloty wody, nieodwracające uwagi od przestrzeni i głębi, którą chcemy uzyskać.
Aquascaping to stosunkowo młoda forma sztuki, ale posiada już ugruntowane style, które postaram się przybliżyć.
MIZUBE
To styl, który wychodzi poza format szklanego zbiornika. Tu nie sprawdzi się akwarium z pokrywą, możemy za to wykorzystać niższe zbiorniki. Akwarium musi być otwarte, bo powinno dawać roślinom miejsce do wzrostu ponad powierzchnią wody. Żabienice, monstery, papirusy i skrzydłokwiaty to gatunki, które bardzo dobrze poradzą sobie z systemem korzeniowym w całości zanurzonym w wodzie. Dodatkowo, będą wyciągać z niej produkty przemiany materii ryb, wspomagając filtrację. Drewno, korzenie i rośliny nad powierzchnią wody grają tu główną rolę. To one mają skupiać uwagę odbiorcy. Część zanurzona nie musi być mocno oświetlona. Dobrze doświetlone rośliny nad taflą odwdzięczą się pięknymi, soczyście zielonymi liśćmi. Zraszanie dodatkowymi dolistnymi nawozami również jest jak najbardziej wskazane. Całość idealnie dopełni fogger, tworzący mgłę na tafli wody.
Ryby mieszkające w akwarium nie muszą się wyróżniać kolorami. Drobne, delikatnie srebrne lub odbijające światło zdecydowanie wystarczą. Polecam mikrorazbory, tetry, neony zielone.
RYUBOKU
Styl akwarium składający się głównie z korzeni, które mogą, chociaż nie muszą być dopełnione kamieniami. Ryuboku to klasyczna forma aranżacji pochodząca z Japonii. Doskonale się tu sprawdzi trójkątna kompozycja schodząca od boku akwarium przylegającego do szafki czy ściany na drugą stronę, z której również można obserwować podwodny krajobraz. Forma aranżacji z wyspą pośrodku zbiornika dobrze sprawdzi się w sytuacji, gdy akwarium można oglądać na przestrzał. Plaże i ścieżki bardzo dobrze wkomponują się w klimat takich zbiorników, a wprowadzone do obsady kiryski pomogą dłużej utrzymać ich czystość i pozwolić na rzadszą wymianę piasku. Dzięki epifitom, takim jak anubiasy i bucephalandry z dodatkiem bolbitisów, microzoriów, cryptocoryn i vallisnerii uzyskamy podwodną gęstwinę przypominającą zatopiony las. Ustawienie wlotu i wylotu wody jest tutaj kluczowe dla uzyskania efektu bystrego nurtu wody, który dodatkowo nadamy, ustawiając korzenie i kamienie w zgodzie z kierunkiem ruchu wody.
DIORAMA
Styl zaczerpnięty z malarstwa, fotografii i makiet przedstawiających np. pole bitwy. Specjalistami w tym stylu są Indonezyjczycy. Dużą rolę odgrywa tu dynamika kompozycji. Elementy wchodzące w skład aranżacji mają być urywkiem akcji, „zdjęciem” wykonanym chwilę przed jakimś wydarzeniem. Aranżacja powinna budzić w odbiorcy wiele emocji: z początku lęk, poczucie ogromu (nawet jeżeli akwarium jest niewielkie), potem powoli przeistaczając się w zachwyt i podziw dla efektów misternej pracy. Jeśli chodzi o użyte materiały, to mamy tu pełną dowolność. Bardzo istotne są detale oraz faktura kamieni i korzeni. Przygotowując się do tego typu aranżacji, warto się zaopatrzyć w większą ilość kleju, którym będziemy łączyć poszczególne elementy. Rośliny o dużych liściach się tutaj nie sprawdzą, za to duża ilość małych roślin wkomponuje się idealnie. Bardzo ważne jest zachowanie skali, tak by nie zaburzyć proporcji. Liście roślin na trzecim planie powinny być mniejsze od tych na pierwszym. Aranżacja powinna „pochłaniać” wzrok, prowadząc go w głąb akwarium. Celujemy tu w uzyskanie głębi i początkowe przytłoczenie akcją, które chwilę potem powinno zamienić się w zrozumienie koncepcji, którą chciał przekazać autor.
IWAGUMI
Styl rozpoczynający historię aquascapingu na świecie. Jego pionierem był Takashi Amano, który postanowił przenieść ideę japońskich kamiennych ogrodów do akwariów. Cały urok tej aranżacji polega na jej prostocie i minimalizmie. Tutaj mamy już ograniczenia dotyczące materiałów, jakich możemy użyć. Skały, bo one są tu najważniejsze, mają swoje nazwy, a co za tym idzie również konkretne funkcje. Podstawą są trzy kamienie. Pierwszy i zarazem największy, noszący nazwę „oiaishi”, jest umiejscowiony zgodnie z zasadami złotego podziału (1:1,6 długości). Jego zadaniem jest skupienie uwagi obserwatora. Drugi trochę mniejszy – „fukuishi” – powinien równoważyć wielkość i wagę pierwszego. Trzeci, najmniejszy („soeishi”) dopełnia całość. Kamieni możemy użyć w dowolnej ilości, mając jednak na uwadze, że w zgodzie ze sztuką powinna być ich nieparzysta liczba. Pomimo użycia samych kamieni aranżacja ma sprawiać wrażenie lekkiej i przemyślanej.
Nie jest to styl łatwy dla początkujących akwarystów, bo ze względu na niską, trawnikową roślinność błędy są tutaj trudne do zamaskowania. Akwarium możemy obsadzić eleocharisem, glossostigmą, niskim hemianthusem lub Monte Carlo. Przy dobrym oświetleniu i nawożeniu dwutlenkiem węgla podłoże szybko zostanie porośnięte roślinnością, dopełniając skały i kontrastując z nimi. Całość kompozycji musi być domknięta. Efekt ten możemy uzyskać, montując z tyłu akwarium podświetlane tło, które uwydatni minimalizm aranżacji, pozostawiając pole do interpretacji ułożonych kamieni, tworzących historię.
RAGWORK
Styl ten także charakteryzuje się użyciem dużej ilości kamieni z tym, że tutaj są one w nieco innej formie. Ragwork to pagórki skalne porośnięte roślinami, a inspiracją dla twórców są górskie panoramy. Sam zbiornik nie musi być wysoki, wręcz lepiej sprawdzi się niższy. Jeżeli mamy możliwość na postawienie długiego akwarium, to warto z tego skorzystać. Właśnie to da nam panoramiczny efekt. Do zbudowania aranżacji przydadzą się raczej mniejsze kamienie, które stworzą przestrzeń dla niskich roślin porastających stoki i zbocza gór. Wykorzystanie mchów dopełni krajobraz o imitację roślin iglastych. Urwiska skalne, doliny i żleby są tu jak najbardziej mile widziane. Aranżacje w tym stylu powinny być statyczne kompozycyjnie, budując uczucie głębokiego spokoju i wyciszenia.
Aquascaping często łączy wiele gatunków zwierząt, które w naturalnym środowisku nie miałyby ze sobą nigdy styczności. Pamiętajmy jednak, że akwaria są nie tylko naszym hobby, ale też domem dla żywych stworzeń takich jak ryby, krewetki, ślimaki, raki i kraby. Projektując zbiornik miejmy zatem na uwadze dobrostan jego mieszkańców. To na nas, akwarystach, spoczywa odpowiedzialność doboru obsady, która będzie żyć ze sobą w zgodzie. Piękno akwarystyki zaczyna się od wrażliwości na dobro zwierząt!
Oczywiście ten krótki tekst nie wyczerpuje całości tematyki stylów w akwarystyce, bowiem pomija istotną jej gałąź, czyli akwarystykę roślinną. Jest to jednak temat tak obszerny, że najlepiej poruszyć go w osobnym tekście.