Karlik szponiasty (Hymenochirus boettgeri) to chyba najbardziej znany płaz utrzymywany w akwariach, ogólnie dostępny w sklepach i stosunkowo niedrogi. Co więcej, niektórzy sprzedawcy zapewniają, że zwierzęta te nie mają dużych wymagań, nie potrzebują filtra ani grzałki. Dlatego karliki szponiaste często kupowane są dla dzieci i utrzymywane w niewielkich zbiornikach. Przez wielu uznawane są za trudne w hodowli, ponieważ w niewłaściwych warunkach często wyskakują z akwarium i giną. W tym artykule opowiem, jak powinno się utrzymywać te małe żabki, aby cieszyć się ich urokiem jak najdłużej.
Pochodzenie karlików szponiastych
Karliki szponiaste w naturze występują w Afryce. Ich obecność odnotowano na terenie Nigerii, Kamerunu, Gwinei, Gabonu, Republiki Środkowoafrykańskiej i Demokratycznej Republiki Konga. Rodzaj siedliska uzależniony jest od pór roku. W porze deszczowej można spotkać je w płytkich rzekach i stawach ze stojącą wodą. W porze suchej przenoszą się w zalane partie lasów. Zazwyczaj przebywają wśród roślin, mułu, zalegających gałązek i resztek liści pokrywających dno. Woda, w której żyją, zawiera do tego stopnia dużo garbników, że jest zabarwiona na brązowo. Są to zwierzęta ściśle związane ze środowiskiem wodnym i nigdy nie wychodzą na ląd. Ich skóra, pozbawiona stałego dostępu do wody, bardzo szybko wysycha. Lubią przebywać przy powierzchni wody, leżąc na liściach wodnych roślin i oczekując na pokarm.
Wygląd i zachowanie karlików szponiastych
Są to niewielkie płazy, o szarobrązowym kolorze skóry. Stanowi on doskonały kamuflaż w zabarwionej taninami na ciemny kolor wodzie, pełnej szczątków liści. Jest to ich jedyna ochrona przed drapieżnikami. Dorastają do 4 cm. Mają cztery kończyny z błonami pławnymi, tylne są bardzo silne. Palce wyposażone w pazurki umożliwiają im kopanie w mule i rozdrabnianie pokarmu. Karliki mają spiczaste pyszczki, z małymi nozdrzami na ich końcu. Tym, co je odróżnia od innych żab, jest umiejscowienie oczu po bokach głowy, a nie na jej czubku. Jest to uwarunkowane tym, że w przeciwieństwie do innych gatunków zwykle polują w toni wodnej. Łapią pokarm pyszczkiem i w zabawny sposób dopychają go przednimi kończynami. Bardzo szybko poruszają się w wodzie, szczególnie podczas podpływania do tafli po tlen – są niczym małe strzały.
Płeć tych żab nie jest łatwa do rozróżnienia – trzeba dobrze się przyjrzeć i najlepiej, gdy żaby są w pełni najedzone. Wtedy u samic widać dobrze zaokrąglony brzuch. Samice są też nieco większe od samców. Samce z kolei posiadają mały gruczoł za przednimi kończynami, który pozwala im „śpiewać” w trakcie godów. W akwarium najczęściej śpiewają latem, nad ranem, na szczęście jest to bardzo delikatne i ledwo słyszalne brzęczenie.
Wymagania i zbiornik dla karlika szponiastego
Karliki szponiaste nie potrzebują wielkich zbiorników. Jednak nie powinny być one także zbyt małe, ponieważ żaby te lubią dużo pływać. Mają intensywną przemianę materii, co w bardzo małym akwarium, przy słabej filtracji, prowadzi do zanieczyszczenia wody toksycznymi związkami azotu. Minimalna pojemność zbiornika dla 4–5 żabek wynosi 40 l. Karliki są towarzyskie, a więc nie powinno się ich trzymać pojedynczo. Maksymalna głębokość zbiornika wodnego nie powinna przekraczać 40 cm, w wyższym bowiem żaby będą miały problem z dopłynięciem do tafli wody po powietrze, którym oddychają. Lubią dużą ilość roślin, chętnie chowają się pomiędzy liśćmi, gdzie czują się bezpiecznie. Potrafią też chwytać się pływających roślin, aby wyglądać poza wodę lub nabierać powietrza. W akwarium zalecany jest filtr o niezbyt dużym przepływie, ponieważ mocny nurt wody utrudnia karlikom pływanie i wywołuje u nich stres. Jako podłoże najlepiej sprawdzi się bardzo drobny piasek. Grubszy żwirek może zostać połknięty, co niesie ryzyko zaczopowania układu pokarmowego. W zbiorniku dla karlików możemy umieścić korzenie, chętnie też korzystają one z kryjówek zrobionych na przykład ze skorupki kokosa.
Jeśli chodzi o parametry wody, to karliki preferują miękką wodę, o pH 5–7. Mile widziany przez nie jest klimat w stylu „black water”, z dużą ilością liści na dnie i tanin w wodzie. Są to zwierzęta zmiennocieplne i doskonale czują się w temperaturze od 22°C do 25°C. Aby zapobiec wyskakiwaniu poza zbiornik, konieczna jest pokrywa. Bardzo istotne w ich pielęgnacji są regularne podmiany wody, ponieważ płazy te są bardzo wrażliwe na nadmiar produktów przemiany materii w zbiorniku. Należy unikać preparatów na glony i występujących często w wodzie wodociągowej metali ciężkich. Szkodliwe dla nich mogą okazać się również substancje stosowane w leczeniu ryb.
Żywienie karlików
Karliki są mięsożercami i przeważnie przyjmują pokarmy pochodzenia zwierzęcego.
Chętnie zjadają drobne żywe i mrożone pokarmy, takie jak: rurecznik, ochotka, wodzień, dafnia. Na rynku dostępne są również gotowe pokarmy dla tych żab, a więc żywienie nie powinno nastręczać żadnych problemów. Pokarm podajemy 2–3 razy w tygodniu. Zbyt częste karmienie prowadzi do otyłości i przyczynia się do rozwoju chorób.
Towarzystwo dla karlika
Karliki są zwierzętami stadnymi, powinny być więc trzymane w grupach. Lepiej czują się w zbiornikach bez ryb, ponieważ są bardzo delikatne i trochę niezgrabne. Nie radzą sobie w konkurowaniu z rybami o pokarm. W towarzystwie wielu ryb często nie zdążą się najeść i niejednokrotnie umierają z głodu. Należy także pamiętać, że większe ryby będą podgryzać karliki, a niektóre są w stanie bez problemu je zabić i zjeść. Ryby także mogą ucierpieć na kontakcie z żabami. Karliki chętnie podskubują weloniaste płetwy współmieszkańców. Dlatego też wielu miłośników żab utrzymuje je w zbiorniku jednogatunkowym.
Jednak żaby te dobrze tolerują obecność niewielkich rybek ławicowych, nieźle funkcjonują w akwariach z neonami simulans, zwinnikami złotymi, bystrzykami Amandy, razborą Hengela czy kardynałkem chińskim. Jeśli mamy nieco większy zbiornik, można je trzymać z piskorkami Kuhla. Jeżeli jednak zdecydujemy się na ryby, musimy dopilnować, aby żabki były najedzone.
Karlik szponiasty to niewielki, uroczy mieszkaniec akwarium, a jego hodowla nie jest skomplikowana. Biotopowy zbiornik dla tego płaza ma duży potencjał aranżacyjny. Możemy pokusić się o odtworzenie kawałka dżungli w naszej sypialni czy salonie. Pięknie będzie się prezentować także energetyczne akwarium roślinne, w którym będą wesoło przemykały karliki, urządzając sobie maratony zabawnych piruetów pomiędzy liśćmi.