Popularne ryby akwariowe. Top 7 gatunków dla początkujących

Na początku przygody z akwarystyką często zdarza nam się popełniać wiele błędów. Nie ma w tym nic złego, wszak człowiek na nich się uczy. Lepiej jednak, gdy są to błędy innych osób, a nie nasze. Mniejsza o to, jeśli dotyczą one spraw czysto technicznych czy aranżacji akwarium. Gorzej, jeżeli dotykają bezpośrednio obsady. Ryby bowiem to żywe istoty, dlatego na początek warto wybrać takie, które „wybaczą” początkującemu akwaryście więcej potknięć. W poniższym zestawieniu przedstawię bliżej niektóre słodkowodne ryby akwariowe dla początkujących. Postaram się wyjaśnić, dlaczego właśnie one uznawane są za łatwe w hodowli i są zarazem najbardziej popularne.

Rodzaje ryb akwariowych – taksonomia i nie tylko

Na początek biologia, a ściślej taksonomia. Trochę dla przypomnienia, a trochę żeby uporządkować podstawy. Ryby akwariowe słodkowodne są przedstawicielami wielu rodzin królestwa zwierząt. Są to m.in.:

• Guramiowate (Osphronemidae) – to przede wszystkim różne gurami, takie jak mozaikowy (Trichopodus leerii), ale również prętniki i wielkopłetwy. Należy do nich także bojownik wspaniały, zwany również syjamskim (Betta splendens), który jest bodajże najczęściej kupowaną rybą na całym świecie.
• Karpiowate (Cyprinidae) – w tej grupie mamy brzanki, danio, razbory, a także karasia ozdobnego, czyli popularną złotą rybkę.
• Kąsaczowate (Characidae) – znane są barwieńce, bystrzyki, żałobniczki, hokejówki i kolejny bardzo rozpowszechniony gatunek, czyli neony.
• Kiryskowate (Callichthyidae) – to różne gatunki ryb przydennych, takie jak kirysek panda (Corydoras panda) czy kirysek Sterby (Corydoras sterbai).
• Kirysowate (Doradidae) – to z kolei m.in. kirys grzebykoczelny (Agamyxis pectinifrons).
• Pielęgnicowate (Cichlidae) – wśród reprezentantów tej grupy są akary, dyskowce, naskalniki, różne pielęgnice, pyszczaki oraz Jej Wysokość księżniczka z Burundi (Neolamprologus brichardi). Ta rodzina to również ziemiojady i skalary, czyli znane wszystkim dostojne żaglowce.
• Pierzastowąsowate (Mochokidae) – do tej rodziny zalicza się m.in. giętkoząb cętkowany (Synodontis multipunctatus).
• Piękniczkowate (Poeciliidae) – mają licznych przedstawicieli: drobniczka, gupik, mieczyk, molinezja i zmienniak.
• Piskorzowate (Cobitidae) – to bocje, piskorki i cierniooczki.
• Zbrojnikowate (Loricariidae) – często zwane po prostu glonojadami. Ich prawidłowe nazwy to np. zbrojnik lamparci aka „gibiceps” (Pterygoplichthys gibbiceps) oraz zbrojnik niebieski – wąsacz niebieski (Ancistrus dolichopterus).
• Żyworódkowate (Goodeidae) – to specyficzna rodzina. Już sama nazwa wskazuje na jej wyjątkowość, chociaż żyworodne znajdziemy także i w innych rodzinach. Do tej rodziny zaliczają się ryby słodkowodne akwariowe, takie jak ameka wspaniała (Ameca splendens), ksenotoka (Xenotoca eiseni) czy żyworódka tęczowa (Characodon lateralis).

To oczywiście jedynie niewielka część ryb, które znajdują się na rynku akwarystycznym. Wszystkie gatunki można wymieniać godzinami.

W akwarystyce ryby dzielimy na przeróżne sposoby, często w oderwaniu od systematyki naukowej, np.:

1. W zależności od tego, jakie temperatury preferują. Można w ten sposób podzielić je na trzy kategorie: zimnolubne, ciepłolubne i te pośrodku skali. Tych właśnie jest najwięcej, dlatego często z góry zakłada się, że temperatura na poziomie 25°C jest najlepsza dla większości ryb egzotycznych. Są jednak zarówno ryby, które wolą chłodniejszą wodę, takie jak kardynałek chiński, jak i takie, które doskonale czują się w temperaturze nieco wyższej. Do takich zaliczają się na przykład piękne dyskowce czy bojowniki.
2. Innym kryterium podziału może być sposób żerowania. Wszelkie kirysowate i kiryskowate można zatem uznać za ryby przydenne, gdyż tam żyją i aktywnie poszukują pożywienia, inne z kolei żywią się jedynie tym, co pływa na powierzchni lub w toni wodnej. Ważny jest zatem odpowiedni dobór karmy.
3. Wybór właściwego pokarmu jest bardzo istotny również ze względu na jego skład. Jest sporo gatunków wszystkożernych, niektóre jednak są stricte roślinożerne czy mięsożerne. Podanie niewłaściwego pokarmu może się dla nich skończyć fatalnie.
4. To jednak nie wszystko. Ryby można także podzielić z uwagi na sposób oddychania. Większość pobiera tlen z wody przez skrzela. Można by rzec – klasycznie. Są jednak i takie, które potrafią oddychać powietrzem atmosferycznym. Są to między innymi tzw. labiryntowce. To potoczna nazwa ryb okoniokształtnych z podgrupy błędnikowców. Powstała ze względu na dodatkowy narząd, służący do pobierania powietrza znad tafli wody – labirynt. Ich najpopularniejszy przedstawiciel to bojownik wspaniały. Nieco inaczej wygląda to u kirysków. Posiadają one mechanizm oddychania jelitowego. Czasami podpływają gwałtownie do powierzchni wody, aby połknąć trochę powietrza. Zarówno błędnikowcom, jak i kiryskom dodatkowy sposób oddychania pomaga przetrwać tam, gdzie woda ma często bardzo niski poziom i nie jest zbyt bogata w tlen.

Podziałów, jak widać, jest całkiem sporo, wszystko zależy od wybranych kryteriów. Wielu z nas na początku boryka się z problemem typu „jakie ryby wybrać?”. W dalszej części artykułu postaram się przybliżyć kilka gatunków odpowiednich dla początkujących akwarystów. To popularne ryby akwariowe, top 7 – swego rodzaju szczęśliwa siódemka. To one najczęściej są pierwszym wyborem podczas zakładania akwarium.

Ryby akwariowe – przykładowe gatunki

Gupik Endlera

Gupik Endlera (Poecilia wingei) to ryba z rodziny piękniczkowatych. W naturze występuje w Wenezueli. Samce rosną do 2,5 cm, samice do 4 cm, co sprawia, że nadają się nawet do niewielkich akwariów. Swoją popularność zawdzięczają pięknym barwom i łatwej hodowli. To wszystkożerne rybki akwariowe łatwe w utrzymaniu ze względu na dużą tolerancję parametrów wody. Optymalna temperatura wody dla gupika Endlera to 23–25°C, jednak to wytrzymałe ryby, które dobrze znoszą temperatury 22–30°C. Co do pozostałych parametrów wody, to najlepszy dla gupików jest odczyn obojętny, czyli pH w granicach 7,5–8,5, ale i tu tolerancja u tych ryb jest duża. Woda powinna być twarda lub średnio twarda. Ważne w przypadku tych ryb jest akwarium z pokrywą, gdyż mają one tendencję do wyskakiwania. Wybierając popularne endlerki jako swoje pierwsze ryby, warto również pamiętać, że są one żyworodne. Filtracja musi być zatem wydajna, bowiem brudzą wodę. Co jednak równie istotne, łatwo się rozmnażają. To niemal „króliki wodne”. Jeśli zatem nie mamy zaprzyjaźnionego sklepu akwarystycznego, który przyjmie od nas część narybku, to najlepszym rozwiązaniem jest hodowla samych samców. Nie tylko zapobiega to niekontrolowanemu rozmnażaniu, ale wizualnie wzbogaca akwarium. W przypadku tego gatunku to panowie właśnie są bardziej kolorowi i atrakcyjni.

Aranżacja zbiornika oczywiście ma znaczenie dla dobrego samopoczucia naszych podopiecznych. Gupiki Endlera najlepiej czują się w jednogatunkowym akwarium z bujną roślinnością i dużą ilością kryjówek. Dla haremu trzech samic i jednego samca wystarczy już niewielka kostka o pojemności 30 l. Należy jednak pamiętać, że ze względu na ich płodność łatwo może dojść do przerybienia.

Brzanka sumatrzańska

Brzanka sumatrzańska (Puntigrus tetrazona) znana jest również na rynku jako brzanka mszysta lub zielona ze względu na hodowlane odmiany kolorystyczne. To pochodząca z Azji rybka z rodziny karpiowatych. Brzanki te osiągają maksymalnie do 7 cm długości. Są to stworzenia stadne, o dość luźnej hierarchii. Zaleca się utrzymywanie minimum około 10 sztuk. Gdy jest ich mniej, mogą być agresywne w stosunku do innych mieszkańców akwarium i podgryzać ich płetwy. Są to ryby wszystkożerne, jednak z przewagą pokarmów roślinnych. Zbiornik dla nich powinien być bogaty w roślinność, jednak wymagana jest również spora przestrzeń do pływania ze względu na ich dużą aktywność. Najlepsze dla nich będzie akwarium o pojemności minimum 112 l, jednak najważniejsze jest to, aby zbiornik miał długość przynajmniej 80 cm. Zapewni im to dużą swobodę i zachęci do bardziej naturalnych zachowań.

Są dość łatwe w rozmnażaniu, w dobrych warunkach nie trzeba ich specjalnie zachęcać do składania ikry. Warto jednak pomyśleć o osobnym zbiorniku tarliskowym.

Brzanki sumatrzańskie tolerują bardzo szeroki zakres pH, od 6,0 aż do 8,0. W naturze występują w wodach o temperaturze od 20°C do 26°C. Woda powinna być raczej miękka i średnio twarda: 5–19°dGH. Lubią silny nurt wody, więc wskazana jest dla nich mocna, wydajna filtracja.

Mieczyk Hellera

Mieczyk Hellera (Xiphophorus helleri) to kolejna bardzo popularna rybka. Słynie z łatwej hodowli i rozmnażania. Ta druga cecha pozwoliła akwarystom wyodrębnić kilka różnych odmian, różniących się ubarwieniem i kształtem płetw. Te piękniczkowate pochodzą z Ameryki, gdzie można je spotkać w strumieniach Meksyku, Hondurasu i Gwatemali. Dorastają do 14–16 cm, w akwariach raczej są mniejsze. Dużą część ciała samca stanowi płetwa ogonowa tworząca charakterystyczny „mieczyk”. Samice są najczęściej nieco większe i bardziej zaokrąglone. Jest to gatunek wszystkożerny.

Akwarium dla niewielkiej grupy to minimum 100–112 l. Warto pamiętać, że u mieczyków powinno się stosować haremowy podział stada, czyli na każdego samca powinno przypadać kilka samic. Samce wyznaczają rewiry i bywają wobec siebie agresywne. Aranżując zbiornik, należy im zapewnić sporo roślinności i miejsca do pływania. Mieczyki są żyworodne. Rozmnażanie, podobnie jak u gupików, nie przysparza raczej żadnych kłopotów, aczkolwiek jeśli planujemy hodowlę z prawdziwego zdarzenia, przyda nam się kotnik oraz spora dawka wiedzy o dziedziczeniu. Z powodzeniem można je utrzymywać w akwarium towarzyskim z rybami o podobnych wymaganiach. Zalecane jest akwarium z bardzo wydajną filtracją, wodą o pH 7,0–8,0, twardości 9–19°dGH i temperaturze 22–28°C.

Zmienniak plamisty – platka

Kolejną rybką w naszym zestawieniu top 7 jest zmienniak plamisty (Xiphophorus maculatus), zwany potocznie platką, a nawet platynką. To bliski kuzyn mieczyka z rodziny piękniczkowatych. Występuje nawet na podobnym co on obszarze, jednak jest nieco mniejszy. Samce dorastają do 4 cm, samice do 6 cm długości. Platki uważane są za ryby idealnie nadające się do akwariów towarzyskich ze względu na swoje bardzo różnorodne ubarwienie i nadzwyczaj spokojne usposobienie. Nawet samce nie przejawiają agresji wobec siebie. Rekomenduje się jednak utrzymywać haremowy stosunek w stadach i na jednego samca powinno przypadać kilka samic, gdyż panowie potrafią być bardzo natarczywi w stosunku do pań.

Zmienniaki są wszystkożerne, toteż dobór pokarmu dla nich nie jest żadnym problemem. Płatki, granulki, karmy żywe, mrożone czy roślinne – zjedzą wszystko.

Dla grupy około 10 sztuk wystarczy już niewielkie akwarium o długości 60 cm. Parametry wody są właściwie takie jak u mieczyków, z tą różnicą, że platki tolerują nieco niższy zakres temperatur – od 18°C do 25°C.

Rozmnażanie zmienniaka plamistego jest bardzo łatwe, dzięki czemu udało się wyodrębnić wiele odmian barwnych. W ciągu roku jedna samica może urodzić ponad 1000 młodych, więc pod względem płodności mogą konkurować z gupikami. Warto zatem zadbać o bardzo wydajną filtrację i okresowo odseparowywać samice, aby uniknąć przerybienia.

Neon Innesa

Tych rybek nie trzeba nikomu specjalnie przedstawiać. Neon Innesa (Paracheirodon innesi) to prawdopodobnie najbardziej znana ryba akwariowa na świecie, dostępna niemal w każdym sklepie zoologicznym. Swoją popularność zawdzięcza ciekawej kolorystyce, niewysokiej cenie i bardzo dużej wytrzymałości. W naturze występują w zachodnim i północnym dorzeczu Amazonki, na terenach Brazylii, Kolumbii i Peru. Można je znaleźć w wodach bogatych w zatopione gałęzie, konary i liście, dlatego idealnym akwarium dla nich są zbiorniki typu black water. Ryby te dorastają do około 3,5 cm.

To niewielkie ryby z rodziny kąsaczowatych, doskonale czujące się w dużych stadach. W większych grupach są mniej nerwowe i rzadziej podgryzają płetwy innym gatunkom. Dlatego należy je utrzymywać w gromadach powyżej 10 sztuk.

Ciekawostką z nimi związaną jest to, że zmieniają nieco ubarwienie w zależności od oświetlenia i samopoczucia. W obliczu zagrożenia przejawiają wyraźne zachowania ławicowe. Hodowane wraz z kilkoma większymi, ale mało aktywnymi rybami tworzą piękne ławice. Jednak towarzystwo bardziej energicznych i szybkich ryb może spowodować, że Inessy pozostaną w ukryciu.

Dla niewielkiej grupy wystarczy akwarium o długości 60 cm, jednak najpiękniej wyglądają w akwariach średnich i dużych, gdzie liczba osobników sięga kilkudziesięciu lub nawet kilkuset sztuk. Świetnie prezentują się w akwariach roślinnych i typowych biotopach czarnych wód. Pożądane jest nieco przytłumione światło, duża ilość naturalnego drewna, suchych gałęzi i liści. W mocno oświetlonym zbiorniku na pewno nie będą czuły się komfortowo.

Neony Inessa tolerują spory zakres temperatur i parametrów wody, jednak są wrażliwe na ich gwałtowne zmiany. Woda powinna być raczej miękka lub bardzo miękka o pH 5,0–7,0. Optymalna temperatura wynosi 20–26°C.

Kirysek Sterby

Kirysek Sterby (Corydoras sterbai), znany również jako pomarańczowokolcowy, to przedstawiciel kiryskowatych. Jest to spokojna, stadna ryba strefy przydennej. W naturalnym środowisku już rzadko spotykana, zamieszkuje mniejsze rzeki i strumienie środkowej Brazylii i Boliwii. Występuje również w zalewiskach leśnych, w miękkich i kwaśnych wodach. Dorasta do ok. 7 cm, samce są mniejsze od samic.

W akwarystyce to bardzo ceniony, wszystkożerny członek tzw. ekipy sprzątającej, gdyż z zamiłowaniem aktywnie przeczesuje dno w poszukiwaniu pokarmu, oczyszczając je z zalegających tam resztek. Kiryski Sterby, tak samo jak pozostali przedstawiciele kirysowatych, przystosowane są do przetrwania w wodach ubogich w tlen. Ze względu na tę cechę są ciekawe do obserwacji, gdyż potrafią gwałtownie podpłynąć do tafli wody, aby zaczerpnąć powietrza. To całkowicie normalne zachowanie. Ich jelito umożliwia pobieranie tlenu z połkniętego powietrza atmosferycznego.

W aranżacji akwarium warto wykorzystać dużą ilość drewna, gałęzi i liści. Wystarczy skromna roślinność i przytłumione światło. Bardzo ważne jest podłoże, które powinno być drobne, najlepiej piaszczyste. Nie może posiadać ostrych krawędzi, które mogą powodować uszkodzenie delikatnych wąsików. W przypadku kirysków litraż akwarium ma mniejsze znaczenie niż powierzchnia dna. Dla sześciu sztuk, a jest to zalecana minimalna wielkość stada, akwarium powinno być przynajmniej 60-litrowe. Pod względem wymagań blisko im do neonów Inessa, gdyż również lubią temperaturę 21–25°C i wodę od bardzo miękkiej do twardej, o pH 6,0–8,0. Można więc z powodzeniem hodować oba gatunki w jednym zbiorniku, szczególnie jeśli tworzymy zbiornik czarnych wód. Duża tolerancja i charakter kirysków Sterby sprawiają, że idealnie nadają się do akwariów towarzyskich.

Zbrojnik, czyli pospolity glonojad

To dość szeroka grupa ryb, w skład której wchodzą przedstawiciele rodzin zbrojnikowatych czy też okrągłoprzyssawkowatych. Glonojad to potoczna nazwa wielu ryb o specyficznym zachowaniu i charakterystycznej budowie ciała. Nazwa ta powstała ze względu na to, że niektóre osobniki w młodym wieku odżywiają się glonami porastającymi szyby i dekoracje zbiornika.

Jedną z najczęściej wybieranych ryb tej grupy jest zbrojnik pospolity (Ancistrus sp.), który dorasta maksymalnie do 15 cm. Często jednak pod nazwą zbrojnik lub glonojad w sklepach można spotkać różne gatunki i nie mamy w związku z tym pewności, jaki osobnik się nam trafił. Może być tak, że ryba, gdy dorośnie, przekroczy 50 cm.

Zbrojnik pospolity pochodzi z Ameryki Południowej. Charakterystyczne dla niego jest m.in. spłaszczone ciało od strony brzusznej oraz otwór gębowy zakończony przyssawką. Zamiast łusek zbrojniki pospolite posiadają swego rodzaju pancerz z płytek kostnych.

To z reguły ryby o łagodnym charakterze, nadające się do towarzyskiego akwarium. Jedynie wobec samców z własnego gatunku bywają terytorialne. Zaleca się ich hodowlę w parach lub haremach z przewagą samic. Są to roślinożercy, odżywiający się pokarmami pochodzenia roślinnego, np. z dodatkiem spiruliny. Dietę można im urozmaicić, podając ogórki, zielony groszek, sałatę. Ich potoczna nazwa jest bardzo myląca, gdyż jak wspomnieliśmy powyżej, chętnie odżywiają się glonami, jednak tylko gdy są młode. Z wiekiem najczęściej zmieniają upodobania, robią się bardziej leniwe i żywią się resztkami pokarmu podawanego innym rybom, a także karmą w postaci tabletek opadających na dno.

Zbiornik o długości 60 cm powinien być wystarczający dla pary, jednak w ich przypadku, podobnie jak u kirysków, liczy się bardziej powierzchnia dna. Należy im zapewnić dużą liczbę kryjówek, grot oraz drewno, które stanowi część diety. Dobrze czują się w klimatach black water, czyli wodzie bogatej w garbniki Nie zawsze są rybami wdzięcznymi do obserwacji ze względu na nocny tryb życia, jednak ciekawe zachowania można zaobserwować w okresie rozmnażania, do którego dochodzi dość łatwo i bez specjalnych zabiegów.

Odpowiada im lekko kwaśna, ale i alkaliczna woda o pH 6,5–7,5. Wykazują bardzo dużą tolerancję i zdolność adaptacji do różnych warunków. Żyją w również w szerokim spektrum temperatur, od 18°C do 27°C, chociaż najlepszy przedział to od 21°C do 24°C. Twardość ogólna wody nie ma większego znaczenia, gdyż radzą sobie doskonale w wodzie zarówno bardzo miękkiej, jak i twardej.

Co zatem sprawia, że to właśnie te ryby do akwarium słodkowodnego są tak popularne? To nie do końca tak, że są to najłatwiejsze ryby do hodowli w akwarium. One, podobnie jak wiele innych, mają szereg wymagań, które musimy spełnić, aby zapewnić im dobre warunki życia. Wyróżnia je to, że w porównaniu z innymi gatunkami są w stanie znieść więcej błędów początkujących akwarystów, o czym wspominaliśmy na wstępie. W rzeczywistości przecież mało kto nie popełnia błędów, pomimo szczerych chęci i przygotowań. Powyższe rybki łatwe w hodowli są dlatego, że szybko potrafią dostosować się do zmian, na które narażone są w zbiorniku początkującego akwarysty. Przebudowa aranżacji często sprawia, że zmieniają się warunki, a nasi podopieczni muszą siłą rzeczy się do nich adaptować. Z czasem także początkujący, podobnie jak większość z nas, nauczą się, że pośpiech w akwarystyce zalecany jest jedynie, gdy trzeba uprzątnąć wodę z podłogi. Zanim do tego jednak dojdzie, polecam właśnie ryby do akwarium słodkowodnego z powyższego zestawienia. Piękne, wdzięczne i niezbyt trudne w utrzymaniu gatunki ryb akwariowych, idealne na start. Wybrałeś już coś dla siebie?