Przejdź do sklepu Trzmiel.com.pl 
Utrzymywanie odpowiedniej temperatury w akwarium morskim jest ważnym czynnikiem warunkującym sukces w jego prowadzeniu. W tego typu zbiornikach staramy się odwzorowywać warunki, jakie występują w naturalnym środowisku koralowców i innych zwierząt morskich. Aby podkreślić rolę prawidłowej temperatury w zbiornikach, warto zwrócić uwagę na to, że to właśnie ona determinuje miejsca występowania koralowców na kuli ziemskiej. Rafy koralowe występują tylko po obu stronach równika – od 30°N do 30°S, czyli w miejscach, gdzie woda jest względnie płytka i dobrze nasłoneczniona, a jej temperatura nie spada poniżej 18°C. Istnieją gatunki koralowców, które dostosowały się do znacznie zimniejszej wody i występują w głębinach, gdzie temperatura spada poniżej 14°C. Niemniej jednak zdecydowana większość gatunków tworzących rafy koralowe występuje w wodach, w których temperatura mieści się w przedziale od 23°C do 29°C.
W praktyce w akwariach rzadko spotykamy się z problemem zbyt niskiej temperatury wody. Znacznie częściej zdarza się, że jej wartość niebezpiecznie wzrasta, co jest wyjątkowo niekorzystne dla dobrostanu obsady zbiornika. Aby podkreślić, jak szkodliwa dla mieszkańców akwariów morskich jest za wysoka temperatura, warto w tym miejscu wspomnieć o obserwowanym w ostatnich latach tragicznym zjawisku polegającym na bieleniu raf koralowych. Jest to konsekwencja występowania czynnika stresogennego, w tym wypadku właśnie zbyt wysokiej temperatury w morzach i oceanach, którą obserwujemy od lat 80. XX wieku. Największe nasilenie tego zjawiska zanotowano w 2016 roku – wyblakło wtedy 85% Wielkiej Rafy Koralowej. Stres zaburza symbiotyczne oddziaływanie między koralowcami a zooksantellami. Glony te pozwalają koralowcom uzyskiwać substraty energetyczne, niezbędne do odżywiania się. W konsekwencji koralowce są osłabione, bardziej podatne na choroby, aż w końcu umierają. Martwe kolonie koralowców nie nadają się też na siedlisko dla innych zwierząt morskich – obserwuje się znaczące zmniejszenie populacji gatunków dotychczas zamieszkujących rafę koralową. Bielenie raf koralowych jest katastrofą ekologiczną związaną ze zwiększeniem temperatury mórz i oceanów, spowodowanym działalnością człowieka. Znając konsekwencje tego zjawiska w naturalnym środowisku, nie chcemy doprowadzić do niego w naszym akwarium.
Wpływ temperatury na biologię akwarium morskiego
Temperatura bezpośrednio oddziałuje na procesy zachodzące w akwarium morskim. Przede wszystkim wpływa na procesy metaboliczne zwierząt w zbiorniku. Im wyższa temperatura, tym szybsze tempo przemian metabolicznych, a tym samym zużycie tlenu, składników odżywczych i mineralnych, tempo wzrostu oraz wydalania produktów przemiany materii. Temperatura wpływa również na rozpuszczalność tlenu w wodzie – im wyższa, tym rozpuszczonego tlenu będzie mniej.
Optymalna temperatura w akwarium morskim
Wbrew pozorom dość ciężko określić idealną temperaturę dla akwariów morskich. Wynika to z różnych przystosowań środowiskowych jego mieszkańców. Sprawa byłaby prosta, gdyby zwierzęta w zbiorniku pochodziły z jednego obszaru geograficznego. W praktyce jednak dzieje się to bardzo rzadko. Punktem wyjścia w wyznaczaniu optymalnej temperatury powinny być warunki naturalne ekosystemów raf koralowych.
Przypomnijmy, że większość koralowców na świecie żyje w wodach o temperaturze powyżej 24°C i w akwariach morskich zazwyczaj nie utrzymuje się celowo niższych wartości. W przypadku wyznaczenia temperatur maksymalnych sprawa znacznie się komplikuje. Miejscem o najcieplejszej wodzie, gdzie występują rafy koralowe, jest Zatoka Perska, której wody osiągają nawet temperaturę do 35°C. Dobra tolerancja koralowców na tak wysoką temperaturę jest najprawdopodobniej związana z dużo wyższym zasoleniem niż w innych morzach i oceanach. Jest to jednak ewenement – dla większości raf koralowych graniczną temperaturą są 32°C. Nie oznacza to jednak, że wzrost temperatury w akwarium powyżej 30°C nie powinien nas niepokoić – wręcz przeciwnie, kiedy termometr w naszym akwarium zaczyna pokazywać taką wartość, należy podjąć działania mające na celu stabilizację temperatury lub jej obniżenie. Optymalna temperatura to taka, w jakiej dany koralowiec, ryba czy bezkręgowiec żyje w środowisku naturalnym.
Aby zrozumieć odmienne oczekiwania środowiskowe koralowców, warto przypomnieć ich klasyfikację. Oficjalna systematyka obejmuje dwie grupy w zależności od liczby przegród w jamie gastralnej: są to koralowce sześciopromienne (Hexacorallia) i ośmiopromienne (Octocorallia). Jest to jednak podział mało przydatny w kontekście temperatury, ponieważ niewiele mówi o oczekiwaniach środowiskowych danych gatunków. Stąd też akwaryści morscy stosują własny (umowny) podział związany z budową koralowców i najczęściej obejmuje on koralowce miękkie, SPS, LPS oraz NP.
Koralowce miękkie tworzą kolonie o rozmaitych kształtach, w których w naturalnym środowisku znajduje schronienie wiele zwierząt morskich. Rosną szybko i są stosunkowo łatwe w hodowli, mają dość szeroki zakres tolerowanych temperatur, od 23°C do 29°C.
Koralowce LPS (Large Polyp Stony) to koralowce twarde, z długimi polipami. W naturze żyją w zimniejszych wodach i źle tolerują wyższe temperatury. Wyjątkowo wrażliwe na wysokie jej wartości są koralowce z rodzin Euphylia, Xenia oraz Plerogyra. Jeśli w akwarium przeważają koralowce LPS, powinniśmy utrzymywać temperaturę w granicach 24°C. Są to koralowce, które najgorzej tolerują wysokie temperatury, choć w akwariach mieszanych utrzymują się nawet przy 27°C.
Koralowce SPS (Small Polyp Stony) to koralowce twarde, z małymi polipami. W większości zbiorników z tymi koralowcami utrzymywana jest temperatura od 25°C do 26°C, nie są tak wrażliwe na wyższe temperatury jak LPS-y. Niektóre z nich, np. Acropory, potrafią się zaadaptować do znacznie wyższych temperatur.
Koralowce NP to wszystkie koralowce (bez względu na występowanie szkieletów wapniowych bądź ich niewystępowanie), które nie posiadają zooksantelli. Występują one zazwyczaj w głębokich wodach, gdzie temperatura jest znacznie chłodniejsza niż w wodach przybrzeżnych. Niektóre gatunki koralowców NP żyją na głębokościach do 3 tys. metrów, gdzie temperatura mieści się w przedziale od 4°C(!) do 12°C. Ze względu na specyficzne warunki, w których żyją, rzadko są hodowane w akwariach.
Przy określaniu optymalnej temperatury dla naszego zbiornika musimy wziąć pod uwagę jeszcze jeden czynnik. Oceany i morza mają znaczną przewagę nad akwariami morskimi – nie potrzebują masy sprzętu, aby utrzymać optymalne parametry, i nie są wrażliwe chociażby na przerwy w dostawie prądu. Tutaj warto wrócić do zależności między temperaturą a rozpuszczalnością tlenu – pierwiastka absolutnie niezbędnego do funkcjonowania życia w naszych akwariach. Przypomnijmy, że im wyższa temperatura, tym mniej będzie tlenu w wodzie. O ile w stabilnych warunkach parametr ten nie wymaga od nas szczególnej uwagi, to sytuacja gwałtownie zmienia się np. przy przerwach w dostawie prądu. Jeśli nie posiadamy źródeł awaryjnego zasilania, a w okolicy, w której mieszkamy, zdarzają się długie przestoje w dostarczaniu energii, warto rozważyć utrzymywanie nieco niższej temperatury w akwarium. Dzięki temu z jednej strony w wodzie będzie więcej rozpuszczonego tlenu, a z drugiej jego zużycie będzie nieco mniejsze, gdyż przemiany metaboliczne zwierząt morskich będą przebiegały wolniej. Wiąże się to również z mniejszą produkcją związków azotowych, które bez wydajnej filtracji będą dla naszego akwarium bardzo niebezpieczne.
Próba dopasowania temperatury w akwarium morskim do warunków występujących naturalnie wydaje się świetnym punktem wyjścia, który należy dostosować jednak do specyficznych uwarunkowań systemu zamkniętego. Wiemy już, że ze względu na mieszanie gatunków zwierząt występujących na różnych obszarach geograficznych uzyskanie optimum dla wszystkich gatunków jest nieosiągalne. Naszym zadaniem jest więc znalezienie takiej temperatury, która będzie tolerowana przez wszystkich mieszkańców akwarium. Gdybym miała wskazać najbardziej uniwersalną temperaturę dla akwariów rafowych, w których utrzymamy większość popularnych koralowców i innych zwierząt morskich, postawiłabym na 25°C. Obserwacje pokazują jednak, że granica tolerancji najczęściej wynosi od 23°C do 28°C. Temperatury w tym zakresie są również najczęściej spotykanymi na rafach koralowych. Od tej reguły zdarzają się wyjątki, istnieją bowiem niesamowite akwaria morskie prowadzone w temperaturze 21°C. Niektórzy hodowcy manewrują temperaturą, tak aby osiągnąć szybszy wzrost lub intensywniejsze wybarwienie koralowców.
Podsumowując – ustalając optymalną temperaturę dla swojego akwarium morskiego, postaraj się poznać potrzeby koralowców i innych zwierząt, które hodujesz, i wyznacz temperaturę, jaka będzie tolerowana przez każdy gatunek. Uwzględnij również specyficzne warunki systemu zamkniętego, takie jak oczekiwane tempo przemian metabolicznych i ewentualne ryzyko awarii. Wystrzegaj się za wysokich temperatur, które są katastrofalne w skutkach dla biologii akwarium morskiego. Więcej o tym, jakie są skutki przegrzania akwarium i jak do tego nie dopuszczać, przeczytasz w artykule dotyczącym chłodzenia wody w akwarium morskim.
