Przejdź do sklepu Trzmiel.com.pl 
Akwaria biotopowe, czyli środowiskowe, są bez wątpienia najbardziej zachwycającymi zbiornikami i stanowią marzenie wielu akwarystów, choć decydują się na nie zwykle jedynie bardziej doświadczeni hobbyści. Nie ma tu miejsca na dowolność – zbiornik biotopowy ma odzwierciedlać środowisko naturalne danej rzeki, strumienia, jeziora czy stawu. Tak więc przyroda narzuca gatunki roślin i zwierząt oraz definiuje elementy aranżacji. Akwarium biotopowe można określić jako miniaturkę danego środowiska naturalnego. W miniaturyzacji tkwi właśnie największa trudność zakładania tego typu zbiorników, lecz efekt finalny jest zachwycający i można uzyskać własny kawałek dzikiej przyrody, w stanie takim, w jakim ona występuje w danym rejonie świata.
Czym jest biotop?
Słowo „biotop” pochodzi od greckich słów: „bios” – „życie” i „topos” – „miejsce”. Jest to więc przestrzeń życiowa biocenozy (zwierząt, roślin i mikroorganizmów), która cechuje się podobnymi warunkami środowiska nieożywionego. Biotop to inaczej konkretne siedlisko fizyczno-chemiczne danej biocenozy, które jest kształtowane przez warunki klimatyczne, takie jak temperatura, nasłonecznienie, wilgotność, a także skład chemiczny skały macierzystej i gleby, oraz warunki fizjograficzne, np. rzeźbę terenu. Na biotop składają się także same organizmy zamieszkujące dane siedlisko.
Ryby, płazy, ale także rośliny wodne mają indywidualne preferencje odnośnie do warunków panujących w siedlisku. Dotyczy to między innymi składu chemicznego wody, rodzaju podłoża, prędkości przepływu wody, temperatury, intensywności oświetlenia, konkurencji i dostępu do pożywienia czy występowania drapieżników. To wszystko trzeba wziąć pod uwagę w momencie, gdy jako akwarysta chce się stworzyć prawdziwy zbiornik biotopowy.
Biotopy w domowych akwariach najczęściej tworzy się pod kątem obszaru geograficznego, np. według kontynentów: Europa, Azja, Afryka, Ameryka Południowa czy Australia. Możemy znaleźć wiele wspaniałych rzek, jezior czy rozlewisk, których wycinek odtworzymy we własnym akwarium. Częstą inspiracją dla takich zbiorników jest Amazonka i jej dorzecze.
Na potrzeby tego artykułu określenie „biotop Amazonki” będzie obejmować środowisko zarówno tej rzeki, jak i jej dorzecza, dopływów czy rozlewisk. Będziemy więc używać tego pojęcia szerzej, w odniesieniu do całej Amazonii.
Amazonka – królowa rzek, charakterystyka
Amazonka to największa rzeka świata, inspiracja wielu podróżników, przyrodników i oczywiście akwarystów. Swój początek rzeka ta bierze w peruwiańskich Andach na wysokości 5240 m n.p.m. Płynąc do swojego ujścia w Oceanie Atlantyckim, zbiera aż ⅕ wszystkich wód rzecznych, jakie istnieją na naszej planecie. Tak więc masa wód Amazonki stanowi aż 20% łącznej ilości wód słodkich wpływających do Atlantyku. Samo ujście Amazonki posiada niewiarygodne wręcz rozmiary, ma ponad 300 km szerokości, a masa niesionej przez nią wody słodkiej wypycha oceaniczną wodę aż na odległość 160 km. Dorzecza Amazonki tworzy, bagatela, 15 000 różnych rzek. Kilkanaście z nich ma długość ponad 1000 km.
Geograficznie Amazonka leży w północno-centralnej części Ameryki Południowej. To rzeka przepływająca przez Peru oraz Brazylię, stanowiąca jednocześnie na pewnym odcinku naturalną granicę kolumbijsko-peruwiańską.
W dorzeczu Amazonki panuje wilgotny klimat równikowy, który cechuje występowanie pory deszczowej oraz suchej. Intensywne opady sprawiają, że Amazonka i jej dorzecza zalewają porastające ich brzegi lasy i sąsiadujące tereny. Ciekawostką niech będzie to, że Amazonka wprowadza do Atlantyku w porze deszczowej 300 000 metrów sześciennych wody na sekundę, zaś w porze suchej ok. 200 000 metrów sześciennych wody na sekundę.
Bogactwo gatunkowe dorzecza Wielkiej Rzeki przyćmiewa inne rejony kuli ziemskiej. Na jego ogromną różnorodność składa się aż ⅓ wszystkich znanych dziś gatunków flory i fauny. To, co najbardziej interesuje akwarystów, to rzecz jasna ryby. Szacuje się, że Amazonkę i jej dorzecza zamieszkuje około 2500 gatunków ryb, a wiele z nich jest jeszcze nieznanych i wciąż odkrywanych. Spośród nich 45% jest typowymi endemitami, a więc rybami, które nie występują nigdzie indziej. Bioróżnorodność Amazonki wręcz zachwyca, a bierze się ona w dużej mierze stąd, że warunki życia są tu bardzo zróżnicowane, tak że trudno mówić w tym przypadku o jednolitym biotopie. Spotkamy bardzo różny stopień natlenienia wody, prędkość jej przepływu czy szerokość koryta rzeki. Zróżnicowana jest także przejrzystość wód Amazonki, co ma znaczenie w utrzymaniu gatunków zasiedlających dane odcinki Wielkiej Rzeki. Mniej więcej 43% wszystkich ryb zasiedlających Amazonkę zalicza się do rzędu kąsaczokształtnych, zaś ok. 39% – do rzędu sumokształtnych. Mówiąc o biotopie Amazonki, nie można nie wspomnieć także o płazach, ponieważ rzekę tę zamieszkuje około 1500 gatunków należących do tej gromady.
Wody Amazonki klasyfikuje się dziś na co najmniej kilka sposobów, spośród których najpowszechniejszy jest podział na: wody czarne (blackwater), wody białe (whitewater) oraz wody przejrzyste (clearwater). Przy zakładaniu akwariów biotopowych Amazonki bardzo często bazuje się właśnie na tych trzech różnych rodzajach wód.
Podczas tworzenia akwariów z biotopami Amazonki lub jej dopływów bardzo ważną kwestią jest planowanie wystroju takich zbiorników. Odpowiednio stworzony aquascaping pozwoli odtworzyć wiernie charakter biotopu Amazonki.
Biotop Amazonki – rośliny, zbiornik, ryby i podłoże
Wody blackwater są wodami zabarwionymi na charakterystyczny herbaciany kolor, który wynika z obecności garbników. Typowymi wodami blackwater są np. wody rzeki Rio Negro, jednego z dopływów Amazonki. Ta i podobne jej rzeki rozmieszczone są głównie na Wyżynie Gujańskiej. Poza rzeką Rio Negro rzekami typu blackwater są również Rio Cururu czy Rio Manicore.
Czarne wody Rio Negro charakteryzują się niskim pH, prawie czarnym kolorem oraz niedużą ilością substancji odżywczych w nich występujących. Cechuje je także duża zawartość kwasów huminowych pochodzących z liści opadających na dno rzeki. Biotop Rio Negro jest ciemny i bardzo tajemniczy, wyróżnia się także skąpą roślinnością. Jeśli zależy nam na odtworzeniu biotopu czarnych wód, to powinniśmy oprzeć się na niewielkiej, prawie niezauważalnej cyrkulacji i słabym oświetleniu. Jako podłoże należy użyć drobnego piasku, a wodę zabarwić za pomocą torfu, kory lub szyszek olchy. Torf jest unikatowym elementem środowiska Amazonki i częścią biotopu, której nie można pominąć. Aranżacja zbiornika blackwater powinna być wykonana z korzeni, liści i gałęzi. W takim środowisku pH wody mieści się w zakresie od 3,0 do 5,2. Wielkość akwarium uzależniona jest od wybranych gatunków ryb. Obsada akwarium Amazonka to szerokie zagadnienie. W naturalnie kwaśnych wodach możemy znaleźć zarówno kąsaczowate, takie jak zwinniki Blehera, neony Axelroda (neony czerwone), neony zielone i czerwonogłówki, jak i piraniowate, kiryskowate, zbrojnikowate i pielęgnicowate – przykładowo pielęgniczkę amazońską, pielęgniczkę kratkowaną, pielęgnicę plamooką, żaglowiec wysoki, paletkę dyskowca.
Obok czarnych wód w Amazonii występują także tzw. whitewater, czyli wody białe. Nie są one białe, a żółtawe i bardzo błotniste na skutek obecności wypłukanych piaskowców i iłów pochodzących ze skalistych gór znajdujących się w ich sąsiedztwie. Wody whitewater są mętne, pełne osadów i błota. Spotykane są w dorzeczu górnej Amazonki, m.in. w Rio Maranon, Rio Ucayali, Rio Putumayo, Rio Jurua, Rio Japura oraz Rio Purus.
Tworząc akwarium biotopowe whitewater, staramy się uzyskać wodę o białożółtym zabarwieniu i odczynie pH 6,5–8,0. Utrzymanie mętnej wody jest dość trudne. Dlatego też zbiorniki whitewater nie są bardzo popularne. Jako podłoża można użyć w tym przypadku piasku. Rośliny w takim akwarium nie będą odgrywały większej roli – wystarczy kilka gatunków roślin nadbrzeżnych, posadzonych w rogu zbiornika, mogą to być np. żabienice. Sam zbiornik tego biotopu powinien być nie mniejszy niż 150 l. Pożądane są tutaj aranżacje przypominające skalne progi – te można wykonać z kamieni. Oświetlenie powinno być przyciemnione i rozproszone. Tworząc biotop whitewater, możemy zastanowić się nad kupnem takich gatunków ryb jak pielęgnice Crenicichla semicincta, Cichlasoma amazonarum, ryby piraniowate (np. pirania kropkowana), ryby kąsaczowate (np. bystrzyki) czy ryby sumokształtne (np. Henonemus punctatus oraz Pseudostegophilus nemurus).
Biotop Amazonki to także clearwater, czyli wody przejrzyste. Wody takie są barwy zielono-niebieskiej i mają dość silny nurt. Rzeki clearwater występują głównie na Wyżynie Brazylijskiej, a należą do nich Rio Tapajos, Rio Xingu oraz Rio Aripuana i Rio Ji-Parana.
Zakładając akwarium typu clearwater, powinniśmy zatroszczyć się o to, by woda w nim miała odczyn od 4,5 do 7,8 pH. Nurt wody powinien być umiarkowany do silnego. W takim zbiorniku wymagana jest dobra filtracja oraz dość mocne oświetlenie. Sam zbiornik powinien być nie mniejszy niż 100 l i najlepiej dłuższy niż wyższy – im dłuższy, tym lepiej. Na podłożu trzeba ułożyć piasek lub żwirek, woda powinna być przejrzysta, bez zmętnienia. Na podłożu można ułożyć pojedyncze kamienie o opływowych kształtach lub kilka korzeni. Zbiorniki clearwater cechują otwarte przestrzenie, a więc i niedużo roślin. Warto posadzić żabienice, alternatery, kabomby, nurzańce, ludwigie, staurogyne, heterantery. W zależności od wielkości zbiornika możemy pokusić się o ryby z rodziny kąsaczowatych, pielęgnicowatych, sumokształtnych oraz zbrojnikowatych. Najbardziej okazałymi zbiornikami typu clearwater są te, w których akwaryści hodują pielęgnicowate takich pięknych odmian jak np. akara błękitna, akara pomarańczowopłetwa czy paletki (dyskowce).
W biotopie Amazonki ryby wymagają odpowiedniej temperatury na poziomie 24–28°C, więc koniecznym wyposażeniem będzie odpowiednia grzałka z termostatem. Twardość wody powinna być utrzymywana na dość niskim poziomie, w zakresie 3–8 dH.
Przeciętnemu akwaryście może się wydawać, że stworzenie i prowadzenie zbiornika naśladującego warunki panujące w Amazonce jest czymś na poziomie eksperckim, lecz nie jest to do końca słuszne założenie. Przy odrobinie chęci i po przestudiowaniu, czym są biotopy Amazonki i jej dopływów, można stworzyć sobie kawałek tej części świata we własnym domu. Amazonka może być bardzo dostępnym biotopem, problematyczne może być jednak stuprocentowe odzwierciedlenie biotopu tej rzeki i jej rozlewisk – niełatwo jest zwłaszcza tworzyć wody typu whitewater, ponadto pamiętajmy, że tamtejsze rzeki i rozlewiska pełne są drapieżników, pijawek i pasożytów – ich nie będziemy chcieli u siebie. Warto jednak próbować tworzyć jak najbardziej bliskie naturze biotopy, możliwe do uzyskania przy dostępności różnego rodzaju podłoży, elementów wyposażenia akwariów oraz gatunków roślin czy ryb. Dobrym sposobem jest szukanie inspiracji w Internecie oraz oglądanie filmów przyrodniczych. I w jednym, i drugim przypadku znajdziemy obrazy Amazonki i jej dopływów, które możemy śmiało wykorzystać jako inspirację.
